PDA

Просмотр полной версии : Г1алг1ай фаьлгаш



Menina
25.03.2011, 10:59
Фаьлг ца бийцачоа хиннар

Вошеи йишеи хиннад. Вошас саг йоалаяьй. Цунна ваь цхьа к1аьнк когаш ваха лелаш хиннав. Вошас йишийга тха алха, аьнна, морг1алой в1ашаг1техаб. Т1аккха в1ашаг1а а кхийтта 1охайша баг1ача морг1алаша вешийга фаьлг бувца тхона, аьнна, дийхад. Могаш а вац со, е фаьлгаш дувца а хац сона, - аьнна, маг1ац1аг1а хьал чу а ваьнна, 1овижав из. Йиший геттара саготденнад, мича ваг1ар-хьог1 са воша, аьнна.
- Оаш сабарделаш, со сай воша мича вахар хьожаргья вайна, - аьнна, йиша д1аара яхай. Воша уллача ц1аг1а ер чухьежача, ца1 керте, ца1 юкъага, ца1 когашка латташ кхо хьажо вайнав цунна. Кхераеннача латтийсай из. Когашкахьа латтача хьажочо аьннад:
- Х1ана латт шо, фаьлг ца бийцача сага йоаг1а кхел д1акхайка ца еш?
Керте латтача хьажочо аьннад:
- Аз кхел кхайкаю: кхоана наьна йишийга д1аенна кетар ц1ая ваха дагадохийтаргда аз укхунна. Из ц1ая араваьлча, Дала мел кхеллача х1амал хозаг1а эр хинна духьала а ваьнна, царгаш теха вургва аз ер.
- Хьона ер ве ца луш 1от1ехвоале, Дала мел кхеллача х1амал ч1оаг1аг1а хьог а валийта, хьаст хинна новкъа духьала а ваьнна, цу чу дохьаж а тесса, аз вувргва ер, - аьннад юкъе латтача хьажочо.
- Хьона 1от1ехвоале, - аьннад когашкахьа латтачо, - цун наьна-йишийга е д1аенна кетар я, из г1аьхьа хулий хьажа цо хьат1айийхача, аьрда пхеша чу б1ехал хинна 1о а вижа, аз дохьаж теха вувргва из.
Корага латтача йишийна хезад из.
- Хайнар, дайнар дувцаргдолчох шийла кхера хилба, - аьнна, байна д1абаьннаб уж.
Йиша, йилха а йилха, чуяхай.
- Со могаш яц, тховсара оалхаргдац вай тха, - аьнна, чубахийтаб цо марг1алой. Уж чу а бахийта, 1ойижай из. 1урра, са ма хилла, воша ваха кийчвеннав.
- Нувр тилла са говра! - аьннад цо йишийга. - Сай кетар ц1ая водар со.
Чехка араийккхача йишас говра нувр тиллай. Ваха араваьннав воша. Хьаийца к1од че а делла, цунна т1еххьа г1аш йолаеннай йиша.
Сов ч1оаг1а в1аший безаш хилара бахьан, "г1аш ма йола" вошас ца оалаш, "кхоана г1оргда вай" йишас ца оалаш, шоай наьна йиша йолчахьа бийрзаб уж. Юртах боаллашехь, хоза эр кхийттад царна духьала. Говра т1ера 1о а ийккха, эккхадаь лаьцар вошас эр. Хьадаьккха к1од дийтта, йишас къамаргаш тийдай эра. Йишийга х1ама ца оалаш, цунна халахетар кхераш, д1ахо болабеннаб уж.
Ераш новкъа болхача хана, Дала мел кхеллачул хозаг1а шийла хьаст хиннаб новкъа. Говра т1ера 1о а ваьнна, хий мала воша велча, йишас, йост тесса, б1ехбаьб хьаст. Х1ана б1ехбир 1а из, ца оалаш, тетта наьн-йиша йолча д1акхаьчаб уж.
- Ай, наьнас яьр яла шун, - аьнна, наьн-йиша духьалъяхай, - г1аши говрцеи х1ана доаг1а шо?
- Тхоашта хозаг1а хеташ доаг1а, - аьннад вошаси йишаси, д1ачубаьнна 1охайшачул т1ехьаг1а.
- Кетар г1ьахьа хулий хьажа хьайна, - аьннад наьна-йишас. Аьтта пхьарс д1ачу а белла, аьрда пхьарс цо чуболлале, д1адаьккхад йишас аьрда пхьош. Т1аккха а йишийга х1ама ца оалаш, шоашта х1ама а диа, ц1абаха кийчбеннаб уж. Ахангахьа кхаьчача г1олла говра т1ера 1о а ваьнна, шалта хьа а яьккха, аьннад вошас:
- Аз ч1оаг1о яьй: 1айха лехо х1ама 1а хьа ца аьлча, сайна е шалта 1етта а 1етта лерг ма ва со, - аьнна. Д1адийцад йишас шийна мел хезар. Из д1адийца ма яьлланге, шийла кхера хиннаб йишех. -- сай дег1а чу са а доаллаш, хьо кхы б1арга ца го, - аьнна, ший говр д1а а тесса, цигга 1овижав воша.
Т1аккха набарах духьала деннад цунна: "Жи ма алла, хьай ца1 мара воаца к1аьнк ве а вийя, цун ц1ий 1а кхерий т1а 1от1адохийте, йиша дийнлургья хьа".
Ураийккха, ший говра т1а а хайна, чехка ц1авахав воша. Шийна мар б1аргвайча, духьала енача сесаго хаьттад:
- Йи1иг х1ана яг1ац хьоца ц1а? Шоашта мел хиннар д1а а дийца, вай ца1 мара воаца к1аьнк а вийна, цун хий 1от1адахийтача дийнлургья из, аьнна, г1а дайнад сона, яхаш, г1айг1а еш ваг1аш хиннав воша.
- Ха д1а ма яхийта, къонах веций хьо!? - аьнна, к1аьнк ги а велла йолаеннай сесаг. Баха хьалкхаьчаб ераш. К1аьнка ши кулги, ши коги хьа а лаьца, нанс ший маьр-йишех хиннача кхерий т1а 1от1а а вилла, урс хьакхийтад маьрага.
- Эшшахь! Ма дукха лаьттар со, - аьнна, хьасомаяьннай йиша. Урс хьекха уж боаллашехь, к1аьнк вайна д1аваьннав хьалхашкара.
Т1аккха болабенна ц1абахаб йишеи, вошеи, веший сесаги.
Коана1арга уж кхаьчача, лампа сегача мо сердал араенай цхьан ц1аг1ара. Корах ераш чухьежача, дошо бургац д1а-юха а хехкаш.
ловзаш ваг1аш хиннав цар вайна к1аьнк.
Иззал къа да фаьлг ца бийцача сага.

Menina
25.03.2011, 17:25
Борг1алахи котамахи бола фаьлг

Моцаг1а-моцаг1а лоаллаха дахаш хиннад цхьа брг1али котами. Д1аденнача цар ц1енош даьд, борг1ало тухахи, котамо боалозахи. Цхьан дийнахьа котам йолча хьаьший баьхкаб. Д1аэттача цо, хьаьшашта оттаде аьнна, худара яй баьккхаб, х1аьта д1ахьежача, хьахьежача цхьанна метте хударал чутасса тухан б1алг ца корош хьайзай из. Т1аккха едда борг1ал йолча яхай котам, тухан б1алг ба дагахь:
- Борг1ал, ва борг1ал, - дийхад укхо, - тухан б1алг ба сона, геттара бехке хьаьший баьхка, сагота хьувз со, - аьнна.
- А, лургбац аз, са ц1а дохоргда, - аьнна, ца луш яхийтай ер борг1ало. Х1аьта, цхьа торо яь, д1абахийтам котамо хьаьший.
Т1аккха цхьа ха ялча юха а баьхкаб котам йолча хьаьший. Юха а енай котам борг1ал йолча, тухан б1алг лургбацар-те укхо, аьнна.
- Борг1ал, ва борг1ал, боккъала, цхьа з1амига тухан б1алг ба сона, геттара бехке хьаьший баьхкаб со йолча, - дийхад укхо.
- Лургбац даьра, т1аккха са ц1а дохоргда, - аьнна, юха а юхь ца еш яхийтай борг1ало котам, ший буна йистте ц1а деш совъяьнна тухан галаш яддашехь. Т1аккха а, цхьацца хьаманца торо яь, д1абахийтаб котамо хьаьший. Цхьа ха-зама яьлча, юха а баьхкаб котам йолча хьаьший.
- Борг1ал, ва борг1ал, цхьа тухан б1алг лубалар 1а сона, хьаьший баьхка ч1оаг1а согата хьувз-кх со, - чукхайкай котам.
- Цхьаккха дича а бала йиш яц, ц1а дохоргда са, кхы из г1улакх дахьаш са на1арга ма еллахь, - аьнна, эккхаяьй борг1ало котам. Кхозлаг1а цо ше юхь йоагаяь йохийташ, котамо сардамбаьккхаб - "доаккха дог1а дена борг1ала ц1а дашалда", - аьнна. Котам ц1аена, хьаьший д1аберзабаь, ший д1айхача ц1аг1а 1оховшшехь, доккха дог1а денад. Дукха ха ялалехьа, еррига, т1арш санна, т1оадаь, бедаргаш кагъенна, гарре эгаеш, ена котама на1арга 1оэттай борг1ал, "боккъала, котам, чуйита со", аьнна.
- Г1олда, г1олда, 1а сона ца бенна тухан б1алг, ютаргъяц аз, - жоп деннад котамо. Ч1оаг1а дийхад борг1ало:
- Боккъала, шелъеннай со, т1оада а яьй со, на1ара юххе мукъаг1 йита со, - аьнна. Къахийтта, котамо на1ара юххе 1охайтай борг1ал. К1еззига ха яьнна, ше йокъаенна, са чудеча, дийхад борг1ало:
- Боккъала, котам, пешка юххе йита со,- аьнна.
- Г1олда, г1олда, 1а сона ца бенна тухан б1алг, ютаргъяц аз, - аьннад котамо.
- Котам, маршкиш, укх со яг1а метте дукха й1овхал хьакхетац сона, со ч1оаг1а дехке а яьннай хьона ца беннача тухан б1алга, пешка юххе йита со, - дийхад борг1ало. Т1аккха, цох къахийтта, пешка юхе яйтай ер котамо. Пешка юххе лаьтта дика йокъаенна, геттара ч1оаг1а низ а чубенна борг1ало дийхад:
- Боккъала, котам, лакхе хилча мара ма1ача х1аман сий а мича хул, са сий ма доадулар 1а, пешка тархе т1а ялийта со, - аьнна.
- Г1олда, г1олда, 1а сона ца бенна тухан б1алг, яйоалийтаргъяц аз, - аьннад котамо.
- Даьллахь, котам, айса хьона ца беннача тухан б1алга ч1оаг1а дехкеяьннай со, ма доаде са сий, ялийта со хьай пешка тархе т1а, - аьнна, геттара дийхад борг1ало. Т1аккха, цох къахийтта, ялийтай котамо борг1ал ший пешка тархе т1а. Хоза й1оахъенна, ч1угал ц1ийенна, оаз сомъенна 1охайнача борг1ала безам эттаб котама йоалг1о чу латта худар даа.
- Боккъала, котам, х1анз йокъаеннаяр со, ч1оаг1а сай фусама раьза а ер со, к1еззига укх йоалг1о чура хударах чам баккхийтабалар 1а сога, - аьнна дийхад укхо.
- Г1олда, г1олда, 1а сона ца бенна тухан б1алг, боккхийтаргбац аз, - аьннад котамо.
- Даьллахь, котам, цу айса хьона ца беннача тухан б1алга ч1оаг1а дехкеяьннай со, 1айха сона даь хьоашал ма доаде, кхаллийта сога к1еззига худар, - дийхад борг1ало. Т1аккха, цох къахийтта, кхалла х1аьта, котамо аьлча, т1айирзай борг1ал худара. Дукха ха ялалехь, мотт хьакха, котама худар диа яьнна, тунгала т1а ураэтта, геттара ткъамаш теха, з1ок ураг1аяхийта, "къукъарекъукъ" аьнна кхайкай борг1ал:
- Сох фу хетт хьона, вайна сенна деза ши ц1а, вай шиъ укх чу а тарлургда.
- Ма бакъ лув ер, со фу деш ях укх чу се цхьаь, ц1ен лоал, 1унал а де ма1саг ма везий, бакъахьа даьра да тхо цхьана даьхача, - аьнна, цу г1улакха котам а раьза хинна, баха-текъа 1охайшаб, йоах, борг1али котами.

Menina
08.04.2011, 11:33
Цогали Борзи

Цхьан саго боанг ег1а хиннай думи т1абилла, ший котамаш кхухьа цогал лаца дагахь. Цкъа котамаш лаца, аьнна, юрта дахача цогала б1аргаяйнай шийна ег1а боанг. Ч1оаг1а думех чам баккха безам болаш, х1аьта т1адаха ца дохьаш, ер даг1аш, мичара йоаг1а ца ховш, хьагучаяьннай борз.
- Айя, хьо фу деш даг1а е думи ца буаш? - хаьттад берзо, думена йисте д1ат1а а кховдаш даг1а цогал шийна б1аргадайча.
- Са-м марха да, бутт хьалбаларга хьежаш даг1а со, - жоп деннад цогало. Цун марх хиларах г1адъяха, "са-м дац марха", аьнна, берзо думех ка тоххашехь, вож д1а мо д1абахаб, х1аьта борз боанго лаьцай. Т1аккха шортта т1адаха ший думи баа хайнад цогал. Цунна б1арахьажа, лаьца йоалча берзо аьннад шодаш 1оухаш:
- Ай ва цоги, марх децарий хьа?
- Дар даьра, бутт б1аргабайра сона-м, - жоп деннад цогало.
- Даьллахь, сона маца гургбу-хьог1 из бутт б1арга? - хаьттад берзо.
- Хьона даьра гургба, - аьннад цогало, думе ч1егилгаш чуухийташ, - цу хьо лаьцача боанга да хьакхаьчача.

Menina
03.05.2011, 11:14
Ворх1 б1ийг йола газа

Шона Дала дика дувцарг, ши дикаца сашорта дахарг, къоргара берза к1аза ма яларг, агара аьлан бер ма даларг, базара юкъе сагота шо ма хьовзарг, г1адж йоацаш ж1алеша шо ма хьовздарг. Шоай ни1 хьа а къайла, наха на1арга йоахар дувца яха сесаг енна шо ховшарг. Моцаг1а-моцаг1а яхаш-текъаш хиннай цхьан бунга чу ший ворх1 б1ийг кхоабаш цхьа газа. Хьун чура сийна баьцаш юаш, лоам т1ара доаг1а шийла шовда а молаш, шортта шура а гулйийя, саррахьа щий б1ийгаш йолча на1ар т1а а яхе, кхайкаш хиннай из:
- Са б1ийгалгаш, са газилгаш, шоана шортта шура а яхьаш шун нана чукхаьчай, хьаелла сона сихаг1а ни1, - аьле. Г1адъяхача б1ийгаша ни1 хьайийле, шоашта йиззалца шура мелле, ловзаш, елаш шоай ха д1ахьош хиннай. Х1аьта во х1ама хила сахьат мичад. Цхьан дийнахьа хьуна йисттеда д1айодаш йолча мецача берза хоаеннай укхар бунг. Ловзача б1игаша еш йола г1араш д1ахеза, шодаш 1ояххача йисай борз. Б1ийгашта на1арга а яха, корах, на1арах т1од дийтта, дийтта, "хьаелла сона ни1", - яхаш, ц1ог1а дийттача, кхы х1ама ца хулаш, д1аяхай из. Саррахьа ц1аенача наьнага аьннад б1ийгаша:
- Ва, нани, тхона тахан борз чуг1ийртай хьона, цхьа б1арг 1ота1ахьажа мара тхо цо юа а юар, укхазара тхо д1аяха, кхоана юхая а эхь хетаргдац цунна, - аьнна.
- Д1адовла, х1ама дергдац, вай бунг ч1оаг1а я, чуг1ийрта, г1ийрта, шийчох х1ама ца хилча, д1аг1оргья шоана, - аьнна, 1урра ши1 б1ийгашта яа х1ама гулъе яхай из. Газа д1аяха ха ялалехь, ена хьаеттай борз:
- Хьаелла сона ни1, оаш хьа ца елле, аз, ни1 кагъяь, чуяьнна, д1акхоахгаргья шо, - яхаш, чуг1ийртай из. Вокхар кхы ни1 хьаелла ца тугаш, яха ер корах чухьажача, бурилгаш санна йола ерста ворх1 б1ийг б1аргаяйна, геттара чуг1ертай из, х1аьта кхы х1ама ца хулаш:
- Х1ама дергдац, кхычахьара сайна даа х1ама а леха, низ чуболийта, т1аккха, "парх" аьнна, е бунг йохаяь, юаргья-кх аз уж, - аьнна, д1аяхай из.
Саррахьа, нана чуеча, дийхад б1ийгаша:
- Даьллахь, нани, д1аяха тхо укхазара, вай бунгах кхийттай борз, тахан а енаяр из, юха а йоаг1аргья, яхаш, яхар из.
- Ай, д1адовла, мичара берза вай бу йохалургья, ший низ д1абаллалца г1ийрта а г1ийрта, д1аг1оргья шоана, - аьнна, 1урра юха а сийнача аренашка ший б1игашта яа х1ама лаха яхай из. Дукха ха ялалехь, ена хьаэттай борз. Юха а ни1 етта, кор детта йолаеннай из. Кхы б1ийгаша ч1уг хьаяьккха ца ьугаш, ший мел болча низаца ни1 кегъе эттай. Кхераенна б1ийгаш шоаш лочкъалучча бесса д1алечкъай, х1аьта ший бола низ г1ортабаь, ни1 кагаяь, чуийккха, хьаувзаеш д1акхоаллаш, хьаувзаеш д1акхоаллша, ялх б1ийг, "къалт1", аьнна, дакхаьлла, ворх1лаг1ъяр лаха эттай из. Лийха, лийха, кхы из кора ца йоаг1аш, "кхоан юха енна юаргъя-кх аз из ", - аьнна, д1аехай борз.
Сарраха лаьтта г1олла шим 1отекхаш, д1а-са теркаш, ена ц1акхаьчай б1ийгий нана. Йохаяь ни1 б1аргагушшехь, хайнад цунна хинналга тийшаболх. Цигга дог деха, елха 1охайнай из:
- Ах1и, ах1и,
Фу дергда аз?
Хилалехьа хургдар хайна,
Са б1ийгаш, шо,
Аьлча ца кхийтта,
Шоай нана лайла шун,
Ах1и, ах1и, - аьннад.
Цигара нанас бетта мухь хьахезача, араяьнна, аьннад йисача б1ийго:
- Ма елха, нана, борз йийна, воай б1ийгаш хьайоахаргья вай. Со лийха, лийха, ца корош д1аяхай из, берзлой сутарал вайна ма йовзий, кхоана со яа юхайоаг1аргья борз, вай бакъахьа да, ца а даг1аш, на1ара к1ал боккха к1оаг баьккха, из д1акъайлача. Йийла ни1 б1аргаяйча, из чутоссалургья, т1аккха ше ма йодда к1оаг чу кхетаргья, циггара цун де доаг1а та1азар даь, воай б1ийгаш хьайоахаргья вай.
Ший к1ориг б1аргаяйча ч1оаг1а г1адъяхай нана, цо аьнначоа геттара раьза хиннай. Т1аккха, д1аэттача цар на1ара к1ал боккха к1ог баьккхаб, цунна т1а дукха к1аргаш, баьцаш а ехка из д1акъайла, нана д1алечкъай, х1аьта б1ийг пишка йистте, г1ийла узамаш беш, елха 1охайнай. Цу хана ена хьаэттай борз:
- Х1а, хьо яр хьона сона езар, ай, селхан мича лечкъаяр хьо, х1аьта-вета са гийга чу яха езаш хье хилча, сенна леладу 1а уж г1улакхаш, - аьнна, борз кхоссаеннай, б1ийга т1акхета дагахь, х1аьта яха нийсса к1оаг чу кхийттай. Цигара д1атакхийттача гозо му1аш 1ийтта, "парх" аьнна, берза гийг йоатт1айича, ца1 цхьаненна т1ехьа ялх б1ийг хьаараяьннай. Цигга ерригаш в1ашаг1кхийтта, г1адъяха, йост т1ахьакха борз гучара д1аяьккха, шоай бунг дика тоаяь, яха-текъа 1охайшай уж.
Урс-мукх моастаг1ашта юкъе, каи боджи вайна юкъе.

Menina
03.05.2011, 11:14
Ворх1 б1ийг йола газа

Шона Дала дика дувцарг, ши дикаца сашорта дахарг, къоргара берза к1аза ма яларг, агара аьлан бер ма даларг, базара юкъе сагота шо ма хьовзарг, г1адж йоацаш ж1алеша шо ма хьовздарг. Шоай ни1 хьа а къайла, наха на1арга йоахар дувца яха сесаг енна шо ховшарг. Моцаг1а-моцаг1а яхаш-текъаш хиннай цхьан бунга чу ший ворх1 б1ийг кхоабаш цхьа газа. Хьун чура сийна баьцаш юаш, лоам т1ара доаг1а шийла шовда а молаш, шортта шура а гулйийя, саррахьа щий б1ийгаш йолча на1ар т1а а яхе, кхайкаш хиннай из:
- Са б1ийгалгаш, са газилгаш, шоана шортта шура а яхьаш шун нана чукхаьчай, хьаелла сона сихаг1а ни1, - аьле. Г1адъяхача б1ийгаша ни1 хьайийле, шоашта йиззалца шура мелле, ловзаш, елаш шоай ха д1ахьош хиннай. Х1аьта во х1ама хила сахьат мичад. Цхьан дийнахьа хьуна йисттеда д1айодаш йолча мецача берза хоаеннай укхар бунг. Ловзача б1игаша еш йола г1араш д1ахеза, шодаш 1ояххача йисай борз. Б1ийгашта на1арга а яха, корах, на1арах т1од дийтта, дийтта, "хьаелла сона ни1", - яхаш, ц1ог1а дийттача, кхы х1ама ца хулаш, д1аяхай из. Саррахьа ц1аенача наьнага аьннад б1ийгаша:
- Ва, нани, тхона тахан борз чуг1ийртай хьона, цхьа б1арг 1ота1ахьажа мара тхо цо юа а юар, укхазара тхо д1аяха, кхоана юхая а эхь хетаргдац цунна, - аьнна.
- Д1адовла, х1ама дергдац, вай бунг ч1оаг1а я, чуг1ийрта, г1ийрта, шийчох х1ама ца хилча, д1аг1оргья шоана, - аьнна, 1урра ши1 б1ийгашта яа х1ама гулъе яхай из. Газа д1аяха ха ялалехь, ена хьаеттай борз:
- Хьаелла сона ни1, оаш хьа ца елле, аз, ни1 кагъяь, чуяьнна, д1акхоахгаргья шо, - яхаш, чуг1ийртай из. Вокхар кхы ни1 хьаелла ца тугаш, яха ер корах чухьажача, бурилгаш санна йола ерста ворх1 б1ийг б1аргаяйна, геттара чуг1ертай из, х1аьта кхы х1ама ца хулаш:
- Х1ама дергдац, кхычахьара сайна даа х1ама а леха, низ чуболийта, т1аккха, "парх" аьнна, е бунг йохаяь, юаргья-кх аз уж, - аьнна, д1аяхай из.
Саррахьа, нана чуеча, дийхад б1ийгаша:
- Даьллахь, нани, д1аяха тхо укхазара, вай бунгах кхийттай борз, тахан а енаяр из, юха а йоаг1аргья, яхаш, яхар из.
- Ай, д1адовла, мичара берза вай бу йохалургья, ший низ д1абаллалца г1ийрта а г1ийрта, д1аг1оргья шоана, - аьнна, 1урра юха а сийнача аренашка ший б1игашта яа х1ама лаха яхай из. Дукха ха ялалехь, ена хьаэттай борз. Юха а ни1 етта, кор детта йолаеннай из. Кхы б1ийгаша ч1уг хьаяьккха ца ьугаш, ший мел болча низаца ни1 кегъе эттай. Кхераенна б1ийгаш шоаш лочкъалучча бесса д1алечкъай, х1аьта ший бола низ г1ортабаь, ни1 кагаяь, чуийккха, хьаувзаеш д1акхоаллаш, хьаувзаеш д1акхоаллша, ялх б1ийг, "къалт1", аьнна, дакхаьлла, ворх1лаг1ъяр лаха эттай из. Лийха, лийха, кхы из кора ца йоаг1аш, "кхоан юха енна юаргъя-кх аз из ", - аьнна, д1аехай борз.
Сарраха лаьтта г1олла шим 1отекхаш, д1а-са теркаш, ена ц1акхаьчай б1ийгий нана. Йохаяь ни1 б1аргагушшехь, хайнад цунна хинналга тийшаболх. Цигга дог деха, елха 1охайнай из:
- Ах1и, ах1и,
Фу дергда аз?
Хилалехьа хургдар хайна,
Са б1ийгаш, шо,
Аьлча ца кхийтта,
Шоай нана лайла шун,
Ах1и, ах1и, - аьннад.
Цигара нанас бетта мухь хьахезача, араяьнна, аьннад йисача б1ийго:
- Ма елха, нана, борз йийна, воай б1ийгаш хьайоахаргья вай. Со лийха, лийха, ца корош д1аяхай из, берзлой сутарал вайна ма йовзий, кхоана со яа юхайоаг1аргья борз, вай бакъахьа да, ца а даг1аш, на1ара к1ал боккха к1оаг баьккха, из д1акъайлача. Йийла ни1 б1аргаяйча, из чутоссалургья, т1аккха ше ма йодда к1оаг чу кхетаргья, циггара цун де доаг1а та1азар даь, воай б1ийгаш хьайоахаргья вай.
Ший к1ориг б1аргаяйча ч1оаг1а г1адъяхай нана, цо аьнначоа геттара раьза хиннай. Т1аккха, д1аэттача цар на1ара к1ал боккха к1ог баьккхаб, цунна т1а дукха к1аргаш, баьцаш а ехка из д1акъайла, нана д1алечкъай, х1аьта б1ийг пишка йистте, г1ийла узамаш беш, елха 1охайнай. Цу хана ена хьаэттай борз:
- Х1а, хьо яр хьона сона езар, ай, селхан мича лечкъаяр хьо, х1аьта-вета са гийга чу яха езаш хье хилча, сенна леладу 1а уж г1улакхаш, - аьнна, борз кхоссаеннай, б1ийга т1акхета дагахь, х1аьта яха нийсса к1оаг чу кхийттай. Цигара д1атакхийттача гозо му1аш 1ийтта, "парх" аьнна, берза гийг йоатт1айича, ца1 цхьаненна т1ехьа ялх б1ийг хьаараяьннай. Цигга ерригаш в1ашаг1кхийтта, г1адъяха, йост т1ахьакха борз гучара д1аяьккха, шоай бунг дика тоаяь, яха-текъа 1охайшай уж.
Урс-мукх моастаг1ашта юкъе, каи боджи вайна юкъе.

Магомедовна
06.05.2011, 08:44
Какая прелесть. В несколько заходов осилила прочитать. СПАСИБО! Урс-мукх моастаг1ашта юкъе, каи боджи вайна юкъе.

Menina
27.06.2011, 20:29
Цогало денна жоп

Моцаг1а-моцаг1а ший новкъа г1олла хьавоаг1аш цхьа саг хиннав гали ь1аьн к1ал доаллаш. Мичара йоаг1а ца ховш хьадухьал ийккха, дийхад укхунгара берзо:
- Даьллахь, къонах, к1алхаръяьккха со, т1акхача боахкаш чарахьий боаг1а сона, - аьнна.
- -Ай, хьайола, хьачуяла укх гале чу, - аьнна, из гале чу а елла, гали ги тессад укхо. Из даь ер воаллашшехь, баьхка хьаайтаб чарахьий, борз яйрий хьона, аьнна.
- Йовнзар даьра сона-м, - укхо а аьнна, уж баьнна д1абахаб.
Цхьа ха яьлча хьаараяьккхай укхо борз гале чура. Х1аьта вож, ше хьаарайоаллашехь6 ер ваа дагахьа, т1акхоссаеннай.
- Ай, фу леладу 1а, хьо ювчара ма яьккхайий аз? - укхо аьлча а, из 1а даьр-м къаьнара дика дар, аьнна, юха а т1айийрзай укхунна борз.
- Сабарде, бокъо яц 1а ювцар, вайх бакъ-харц малав кхаьннега хаьттача бакъахьа да вай, - аьнна, дехар даьд къонахчо. Цу деша раьза борз а хинна, болабеннаб ераш, эггара хьалха воашта б1аргадайнача са доаллача х1аманга хоаттаргда вай, аьнна.
Болхаш, болхаш, цхьанахьа юрта йисте кхалаж т1а яьнна буц юаш йоаллача цхьан къаеннача, гирз даьннача говра т1акхаьчаб ераш.
- Хьа-хьа, х1анз укхунга хоаттаргда вай воай г1улакх, - аьнна, цунга д1абийцаб акхар шоай т1ом.
- Иштта, иштта, ер чарахьашта к1алъюсаш латташ, сай гале чу елла к1алхаръяьккхар аз ер, - аьнна, дийцад къонахчо говрага, - Даьллахь, бакъдар алалахь, малаг1а ва тхох бехке, ишттал хала ше к1алхараяьккхача, со ваа г1ерт-кх ер, аьнна. Уйла а яь, аьннад говро:
- Аз яхар, сона хетар ха ловш да-кх шо?
- Да даьра, - акхар аьлча, жоп деннад говро: "Борз бакълув, да а да 1а даьр къаьна дика, хьо шийна ваа веза берзо, шо нах къиза, къахетаме доацаш, ц1аьрмата да. Со къона йолча хана, со могаш йолаш, аз дика болх беча хана, ч1оаг1а дика лелайора со сай дас. Х1анз со къаеннай, болх бе магац. Со шийна пайдана ма ца хиллингехь, теха араяьккхай цо со. Х1анз шоана ма гарра ежар-яьннар мара ца кхоачаш, мецал гирз даьнна лелаш я со. Сога хаьттача борз бакъ я, виача бакъахьа ва хьо", - аьнна, жоп денна, д1аяхай говр.
- Хозий хьона цо яхар? - аьнна, борз, т1акхийттай укхунна.
- Сабарде, кхы а шиннега хоаттаргда аьннадецарий вай, - дийхад къонахчо.
- Цар кхы фу алар логдоах 1а, х1аьта а аьннар аьннача хила деза, хьаволе, - аьнна, йолаеннай борз.
Болхаш, болхаш, юртал арахь, маьлхе мекъденна, к1аьдденна, т1а мел йола мос 1ояьнна уллача къаденнача ж1алена т1акхаьчаб ераш.
- Хьайолле, - аьнад укхо берзага, - цу д1а уллача ж1алега хоаттаргда вай из г1улакх.
- Хьо могш доацаш улл мотт тхона, моаршал хилда хьона. 1а жоп лоре, хьога хатта цхьа х1ама дара тха, - аьннад акхар.
- Дувцал къамаьл, кийча да со жоп дала, - аьннад ж1але.
Т1аккха д1абаьб акхар шоай лоткъам.
- Иштта-иштта, ер ювргйолаш, т1ехьабаьннача чарахьашта к1алхаръяьккхай аз ер, х1аьта а борз, уж д1абаха ше маьрша яьлча, со ваа г1ерт. Ай, аз ювчара ма яьккхайий хьо, аьлча, 1а даьр-м къаьнара дика дар, йоах укхо, - дийцад къонахчо. Т1аккха ж1але аьннад:
- Сога хаьттача-м, борх бакълув, вийча а, виача а бакъахьа ва хьо, х1ана аьлча, ч1оаг1а къиза да шо нах. Со къона долча хана, сога иттанега миссел низ болча хана, аз ший жа, боахам лорабеча хана, дика кхоабар со сай дас. Х1анз къаделча, геттара низ лаьг1белча, кхы эшаш дац хьо, аьнна, м1арг теха коара эккхадир со цо. Шоана гучча бесса дала доаллаш, со укхаза уллаш да. Ваа-м х1етте а везар хьо, - аьннад ж1але.
Т1аккха геттара т1аг1ертай укхунна борз: "Кхы хатта дезаш дац е г1клакх, д1а мел хаьттачо хьаяхар хазаций хьона", - аьнна.
- Даьллахь, борз, сабарделахь, ма воавелахь со сел кераза, кхы а цхаькханега хатта деха вай ер г1улакх, - аьнна, дийхад, укхо.
Хьаволле х1аьта, берзо аьнна, болабеннаб ераш д1ахо.
Иштта ераш болхаш, лоам босе г1олла, дедда додаш цогал дайнад акхарна. Д1а додача цогалга хаьттача бакъахьа да вай ер г1улакх, аьнна, "яь додар, сабардел, хьога де цхьа къамаьл дар тха", - аьнна, кхайкаб ераш.
- Фу къамаьл да шун соца? - аьнна, сецад цогал. Т1аккха д1акодабаьб къонахчо ший бала.
- Аз ювчара к1алхаръяьккхар ер борз, чарахьий боаг1аш гале чу а елла, д1алочкъаяь. Уж д1а ма баххангехь, со вуарга ше, аьнна, т1айийрза лелаш я ер сона. Малаг1а ва тхох бакъ, харц, хьайна алал тхога, цоги? - аьнна, дийхад укхо.
- Ай, сабардел, фуд 1а дувцар, со хьох тешац, из миссел йола борз мишта йолл гале чу, 1а сога бийцара-м фаьлг ма бий, иштта атта со-м ца 1ехо оаш, - аьнна, ше даха доаллаш санна кеп оттаяьй цогало.
- Даьллахь, цоги, д1а ма г1олахь хьайна хетар тхога аланза, хьо д1адоде, вуаргва со укхо, аьнна, дийхад къонахчо.
- Д1адовла, со тешац оаш дувцачох, гале чу мишта йолл ер миссел йола борз? - аьнна цогал 1охайча, берзо аьннад: "Бакълув ер, т1аккхачча боахкаш чарахьий болаш со йоаг1аш, ший т1аьнк1ал даьллача гале чу елла, со царна к1алхаръяьккхар укхо".
- Ай мишта дар из, мишта, хьахьокхал сога, - аьннад цогало.
- Хьовкхал из хьайгара гали, - аьнна, д1ачуяьннай борз гале чу.
- Д1адехкал х1анз барчилг, - аьннад цогало къонахчунга.
Д1адийхкад къонахчо барч. Т1аккха а ше фу де деза ца ховш, цогала б1арахьежаш лаьттав ер.
- Ай, фу деш латт хьо нийсвенна 1оэтта?
- Фу ду аз, 1а оалачунга хьежаш латт-кх, - къонахчо аьлча, жоп деннад йоах цогало:
- Фу ду 1а хьай х1ажк1аш фуалйоахача хана?
Цигга ведда вахача цо, дика ши г1аж ена, 1от1айолаяьй берза г1ажамаш, аз хьона даьр къаьна дика дар, е къона дика дар, яхаш. Г1ажамаш йийтта, йийтта, йийна борз 1ойилла, ваьнна ший г1улакха д1авахав къонах.