PDA

Просмотр полной версии : СаIид Чахкиев



Ваш знакомый
29.09.2005, 20:01
Иштта ба вай гIалгIай мотт

Ши к1аьнк ва тха коа т1а кхесташ.
Даим хул уж в1аший г1ерташ.
Ловзац бургацах е куллах,
Шоайла лата кийча ба.
Аслан ва ц1е беттиг туллар,
Корта баьшар Вослан ва.
«Хьайба бежан да», - йоах цхьанне.
«Дац из бежан, ба из сом, -
Йоах шоллаг1чо. – Ма къарвенна
Хьувз хьо, цецваьккхав 1а со-м.
Зиза техе, ч1онак яьккхе,
Хьайбаш, гаьнаш т1а хьахул».
«Оапаш! Фуй алал 1а т1аккха,
Гой, д1а баь т1а дажа 1ул?
Хьайбаш дий уж? Дий уж хьайбаш?»
«Аз ювцараш хьайбаш я.
1а-м морхех а аргдар г1айбаш».
«Уж г1айбашта тара-м я».
1аттах мишта оал 1а хьайба:
Биъ ког, ши му1, д1аьха ц1ог.
Хьахазаций хьона хьайна,
Цар шоай мерех етта шок?
Доахан дувц 1а, хьайбаш яхаш.
Х1аьта хьайба хьайба я». «Ховш да хьона, сона, наха:
Хьайба яц из, хьайба да».
«Дац из хьайба, хьайба я».
Бераш даггар къувсаш да.
Наха царех бехкаш доах,
Бераш лета дала доахк.
Цхьа воккха саг, велакъежаш,
Цу берашта юкъе воал.
«Шо шаккхе а бакълув, бераш, -
Саббаре цо царга оал. –
Мегаргдац сов айхьаздувла,
Яппараш яц шуга товш.
Шин тайпара ма1ан долаш
Да из хьайба яха дош.
Х1аьта шоана ца1 да мотт.
Иштта ба вай г1алг1ай мотт».

Menina
01.03.2008, 03:34
Дошо г1оз


Дахар дувца дац вай т1ера.
Хано лоамаш а дошо.
Бакъда тахан дагадера
Шовзткъе ялхлаг1а меца шу.

Ц1а хьалдизза дар тхо наьна,
З1амга бераш..
Кхаьчар ловш,
Дезал кхаба орцаг1ъяьнна,
Бийсан, дийнахь 1о ца ховш,

Хала лелар нана, хала.
Цхьан дийнахь бехар низ -
Буртилг миссел тхона дала
Ялат доацаш йисар из.

Ураоттаду ший денал
Нанас.
Бахаб т1ера бос.
Ший езара к1анто бенна
Бар тха ц1аг1а дошо г1оз.

Ткъестлаг1а яьнна йиша, -
Цун керахьа дуккха къувл, -
Улл дуненах дог-са ийша,
Яла йийрза метта улл.

Магац дагадар д1адувца
Нанна,
Еха я цун оаз!
Йо1о, везар дагалувцаш,
Ловзо шийна бенна г1оз.

Шортта 1охайр йи1ий метта,
Т1ера ювраг1а д1анийсбир.
Нанас шийга ала г1ертар
Унахочо кхетадир.

Г1оз 1обежар бера лаьтта -
Т1еххьар ираз чудийрзар,
Йо1, б1аргашка хий а этта,
Пенагахьа д1айийрзар.

1а дар ара, бирса, шийла,
Тхо наьнага хьежаш дар.
Из кхачалехь тха йишийна
Ялла дилла хиннадар.

Д1адахад уж кхы гургдоацаш,
Хала шереш д1адахад.
Цу шерашка йийша морхаш
Са б1аргашка х1анз а латт.

faruh
05.03.2008, 00:28
Вообще Саид очень талантливый человек!"Волчьи ночи" с небольшими исправлениями-ингушский шедевр!Образ Боскара очень показателен и актуален н сегодня(как и вчера)))да и сам сюжет оригинальный.

Menina
06.03.2008, 01:05
Са дог

Сийрда вахар г1оз а даьккха,
Малх хьалбоаг1а, лепаш.
Тхир мо ц1ена хила, дог, хьо,
Хий мо наха дезаш.

Б1аьстанара зиза санна,
Наха хье хьаделла,
Хи чур ц1ена чкъара хинна,
Кер чу ловзаш, дела.

Седкъий санна, ала тувсаш,
Наьна г1овга латта.
Хьа ц1и яйча, - дезац дувца, -
Шийла хургдар лаьтта.

Малха тара хье да аьлча,
1а ма елахь тамаш.
Г1атта, айле, кура лаьча,
Тоха къона ткъамаш.

Хьасто малх чулоацаш санна,
Даьхе 1а чулаца.
Кер чу даьллача, готденна,
Наха пайдан дац хьо.

Хье мел детталу ма могга
Наха й1овхал тела.
Тхир мо ц1ена хила, дог, хьо,
Кер чу ловзаш, дела.

Menina
31.10.2008, 00:48
Вчера ночью на ингушетия.орг узнала о том, что скончался наш Саид Чахкиев.
Дала къахетам болба цунна, Дала гешт долда, йийрза моттиг Дала даькъала йола.....

Adler
31.10.2008, 00:54
Дала гешт долда.
читал его книги.

Sofiko
31.10.2008, 02:34
Дала къахетам болба цунна, Дала гешт долда, вийрза моттиг Дала даькъала йола.....Хороший был писатель....

fejsali
31.10.2008, 03:01
Дал кхетам болб цун, ДАЛ гешт долда

fejsali
31.10.2008, 03:03
Человек, который для своего народа сделал очень многое, он увековечил его.

dt52
31.10.2008, 07:39
Аллах Дала къахетам болба цунна, гешт долда.

штабс-капитан Магас
31.10.2008, 09:37
Дал геш долд цун! Уходят люди, смена которым еще не готова...

SCSI
31.10.2008, 11:04
Вообще Саид очень талантливый человек!"Волчьи ночи" с небольшими исправлениями-ингушский шедевр!Образ Боскара очень показателен и актуален н сегодня(как и вчера)))да и сам сюжет оригинальный.

Да, Боскар очень харизматичная фигура))) А что значит "с небольшими исправлениями"?

ing
31.10.2008, 18:31
Дал гешт долд

faruh
02.11.2008, 22:43
Да, Боскар очень харизматичная фигура))) А что значит "с небольшими исправлениями"?


Дал геш долд Саида! Большая утрата для нашей Ингушской литературы.




По поводу "не больших исправлений" которые можно было бы (на мой взгляд) сделать в "Волчьи ночи" мне там не понравился момент когда Шовхал( кажется так звали ) узнав о том,что убили его русского друга с которым он и подружился то всего как несколько часов,встал с пулемётом во весь рост и со словами "убили моего брата"))пошёл на деникинцев и был тут же убит разумеется.Конечно писалась книга в такое время и.т.д но на фоне интересного сюжета,очень точно изображёных персанажей,нашего менталитета именно эта сцена мне показалась подпортила немного книгу,а в целом для меня"Золотые столпы","Волчьи ночи" на одном уровне с "Из тьмы веков"

Menina
14.11.2008, 01:48
Паччахьи Хохи


Цкъа паччахьо даьд йоах той*.
Коа т1ар лаьхкаб къе нах, бой.
1охайнав из, маг1а ваьнна.
Уллув хоаяьй ший ц1ен-нана,
Д1ахо – къонгаш, мехкарий:
Шоай даь-наьна ду цар сий.
Ховшабаьб паччахьо шийца
Фордал дехьар баьхка принцаш.
Иштта хайшаб шуна* гонахь
Ц1ен гаргара массехк къонахь.
Д1ахо хайшаб кхыбараш,
Ца хилча а мегараш.
Паччахьо ший кад айбаьб,
Цунца той д1адоладаьд.
Дуаш, молаш, дахьаш, дотташ,
Дош дешийца оалаш, хотташ,
Шу д1адодаш, баа хох
Цхьанне шийна бийхаб, йоах.
(Цхьадар нийслу юхмаччахьа.)
Шийна а бийхаб хох паччахьо.
Хьаийцай цо хоха гарг,
Яхийтай цо хохах царг.
Ц1аьхха деннад б1аргаш ц1ий,
Доладеннад б1аргех хий.
Даьлар г1алат!
Доккха эхь!
«Паччахь велх, гой, паччахь велх» -
Дехьар, сехьар хозаш да.
Паччахь ваьг1ав, детташ са.
Ладийг1ад цо, дилла лерг.
«Ераш доаде г1ерт са сий!» -
Эг1азваха, бетташ м1арг,
Лелхабаьб чулатта 1уй*.
Хьагулбайтаб дарбанхой,
Поал хехкараш*, 1илманхой,
Тайп-тайпарча диний даьй*.
Паччахьо цкъа уйла яй.
Т1аккха даьд цо лоаца къамаьл:
«Сона деза хоха к1омал
Оаш д1аяккхар, кхы хургйоацаш.
Бутт ба шоана ер ди доацаш.
Оаш са амар* кхоачашдой,
Оттадергда доккха той.
Кхоачаш ца деш, дерзе ц1а,
Кортош доахийтаргда д1а.
Безе, мехка тасса го.
Х1анз ма латт, доле, г1о».
Поал хехкараш, 1илманхой
Г1айг1а ийца бахар шоай.
Лийнаб д1аьха наькъаш деш,
Довкъаш, аьлеш хедаеш.
Цар ца лохаш, цар ца 1оадеш
Цхьаккха дарба дисадац,
Бакъда, хоха к1омал йоае
Цхьаннена а мегадац.
Т1аккха цхьанне аьннад йоах:
«Хьаж-ц1а бахьа беза хох».
Бихьаб Хьаж-ц1а.
Баьккхаб ч1орма.
Хохах паччахьо царг тох:
Ше ма хиллар хиннаб к1ома,
Хьаж-ц1а бихьа бена хох!

Вай ювцар яц хоха к1омал,
Вай ювцар я сага оамал.
Цхьавоа саг хул, во вир санна,
Хьехар, дехар даьдар аьнна,
Шийга яхар д1а ца эцаш,
Бат д1акхетталца д1аг1ерташ,
Т1акха а хул уйлаш уне*:
Волалу бартбетта*, ле,
Ший да, нана, дерриг дуне
Кийча хул из бехкеде.

Царех, ях аз, лорале!

• той – пир, празднество
• шу – 1. накрытый стол; 2. год; 3. расстояние между растянутыми большим пальцем и мизинцем (пядь)
• 1у – пастух, табунщик; 2. слуга, батрак
• поал хехкар – гадалка
• диний даьй - …я так поняла, что это представители разных религий
• амар – 1. колдовство; 2. повеление, приказ; 3. порча
• уне – заразный, болезненный, хронически больной
• бартбетта – ругать, ворчать

Владимир
14.11.2008, 13:06
Вчера ночью на ингушетия.орг узнала о том, что скончался наш Саид Чахкиев.
Дала къахетам болба цунна, Дала гешт долда, йийрза моттиг Дала даькъала йола.....

Д1ал гешт долд цуна.

Я прочитал две его книги "Волчьи ночи", "На другой день утром", когда проходил срочную службу в армии, найдя их в армейской библиотеке, а еще раньше "Сыновья Беки", недавно "Золотые столбы".

КАЗБЕК
15.11.2008, 03:57
Дала гешт долд цуна.
Я тоже читал книги Саида Чахкиева и мне все его книги, очень понравились, хотел бы еще раз их перечитать.

КАЗБЕК
15.11.2008, 04:03
Д1ал гешт долд цуна.

Я прочитал две его книги "Волчьи ночи", "На другой день утром", когда проходил срочную службу в армии, найдя их в армейской библиотеке, а еще раньше "Сыновья Беки", недавно "Золотые столбы".

Извини, но я тоже читал эти книги и как я помню "Сыновья Беки" написал Ахмед Боков.
Со мной тоже бывает, когда я путаюсь с книгами.

Владимир
15.11.2008, 19:09
Извини, но я тоже читал эти книги и как я помню "Сыновья Беки" написал Ахмед Боков.
Со мной тоже бывает, когда я путаюсь с книгами.

Баркал, это я нечаянно перепутал. Thanks for amendment.;)

Темаркъ
15.11.2008, 19:18
той – пир, празднество

Сестрёнка,слово "той" у Ингушей нет.Это тюркское слово.У нас же использую слово "Ц1ай".В данном случае Чахкиев скорей всего использовал рифму

Menina
15.11.2008, 19:47
Сестрёнка,слово "той" у Ингушей нет.Это тюркское слово.У нас же использую слово "Ц1ай".В данном случае Чахкиев скорей всего использовал рифму

Я тоже удивилась.. А почему оно есть в нашем словаре, который под ред. А.С. Куркиева?

Темаркъ
15.11.2008, 19:54
Я тоже удивилась.. А почему оно есть в нашем словаре, который под ред. А.С. Куркиева?

Даже и не знаю,что предположить.

штабс-капитан Магас
17.11.2008, 10:58
Сестрёнка,слово "той" у Ингушей нет.Это тюркское слово.У нас же использую слово "Ц1ай".В данном случае Чахкиев скорей всего использовал рифму

А камни разве не "той"?

Темаркъ
17.11.2008, 21:20
А камни разве не "той"?

Нет дорогой ШКМ.Нет.
Камни-это т1ой.

Menina
27.11.2008, 15:12
Туржа1*

Россе т1емлой
Хьалха болаш,
Х1ирий къот1аш
Т1ехьа йолаш,
Вай юрташка
Чухьийлхар.
Йоккхий топаш
Корех етташ,
Пулеметаш
Коа чуетташ,
Водар, воаг1ар
Х1алаквир.

Кхалнах, бераш
Ц1ерал къувсаш,
Наьха йиса
Х1амаш къувсаш,
Доккха туржа1
Оттадир.
Шовзткъа итт шу
Доаккхаш, лелаш
Даь ц1еношка
Кхачар дезаш,
Вай даьха дог
Дохадир.

Мух ба хьекхаш.
1а т1адоаг1а.
Ц1енош – даьга,
Пенаш – хаьрца,
Массанахьа –
1аьржа к1урз*.
Бувша, г1овта
Фусам йоацаш,
Кер хьалбиззал
Даар доацаш,
Миска г1алг1ай
Г1ийла хьувз.

Тахан моастаг1
Ваьннав котта.
Х1амма а дац,
Айбе корта:
Дала цунна
Кхел ергья,
Тешаш хила:
Вай дегашта
Молхаш хинна,
Лаьтта бакъдар
Оттаргда.

• туржа1 – погром
• к1урз – сажа, копоть

КАЗБЕК
27.11.2008, 17:25
Нет дорогой ШКМ.Нет.
Камни-это т1ой.
Салам Алейкум, Темаркъ, к сожалению я тоже не очень грамотен на своем родном языке, не суди нас строго.:)

Menina
12.02.2009, 23:23
Шайт1илг

Фаьлг, фаьлг, фура фаьлг…
1оха йи1иг, 1оха к1аьнк.
Аз х1анз шоана бувцаргба
В1алла хеза боаца фаьлг.


Кхоалаг1а ца1

Ма хоза я ара баь т1а.
Шарип ваг1а корта лаьца.
Тахан хиннавац из мукъа,
Книжкаш дешаш ваьг1ав дукха.

Пхелаг1а классе ва из дешаш.
Коа т1а ловзаш лела бераш
Чукхайк цунга:
«Вала маьлхе!
Ловзаргда вай цхьана», - яхаш.

К1омалу цун дерзан когаш,
Х1аьта а царга вац ладувг1аш:
Селхан яьккхай кхоалаг1 ца1,
Уж ца тоайой, вац из ма1а.

1аьлас, 1ийсас, Асхьаба а,
Лизас, Кайпас, Тамарас а –
Массане а аьннад цунга:
«Дешархо ва, яц хьо мунда*.

Деше, деша оаха мо,
Х1ана лел хьо села во,
Кулгаш – 1аьржа,
Портфель – еха,
Галстук даим хул хьа б1еха.

К1орда ма даьд хьога дувца:
«Ва, тха Шарип, оамал хувца,
Ва, тха Шарип, дика деша,
Ва, ма вувла наьха беша,
Ва, урока т1ехь ма виса,
Ва, ма дехка кхерт1ой киса,
Ва, дита уж наьха ж1алеш,
Гаьнаш йита, каг а ца еш,
Цкъа мукъаг1а кхетавалар.
Дайнар фуд хьа, фуд 1а лехар?
Деша хьайна, деша, деша…»

Шийга уж лер дагадеча
Ц1ийлу Шарип, эхь хет ч1оаг1а.
Тоале, аьнна, яьй цо ч1оаг1о.
Массанена деннад дош,
Дохадергдац цо из дош.

Шарипа сурт

К1аьнка корта
Чубахаб.
Цунна ч1оаг1а
Йоаг1а наб.
Арахь баьде
Бийса я,
Метта вижа
Безам ба.
Ше 1овижле, -
Х1анз ер фуд! –
Дулл цо шайт1илг –
Ийрча сурт.
Бий мо боккха
Ба ши б1арг,
Херх мо ира
Х1ара царг.
Б1аргаш бирса
Д1а-са лекх,
Хьувзаду цо
Д1аьха мекх.
Бага йоаллаш
Зурма* я,
Туркий тур* мо
Ши му1 я,
Юхмаччахьа
Шаккъе ког,
Муш* мо сома
Морса* ц1ог.
О, ма ийрча
Да из сурт!
Ай, ипп1алий,
Х1анз ер фуд?!

Шайт1илго илли оал

Шарип мета 1овижар,
Шайт1илг тебба айделар.
Боагаш ши б1арг,
Сайса мосаш, -
Истола т1ар
Делар кхосса.
Ког 1обетташ,
Хьежаш ара.
Доладелар
Илли ала:
«Со да 1аьржа, говза шайт1илг,
Таки-раки-па,
Со доал шоана из д1ахайта,
Таки-раки-па
Со дар аьнна
З1амга дег1а,
Аз тайнараш
Бергба эг1а,
Аз ийг1араш
Бергба лата,
Эккхабергба
Берий сатем,
Таки-раки-па,
Таки-раки-па!»

Шайт1илго де лерх1араш

Из шкафа т1а ураотт,
Сахьата г1оаролг юхатотт.

«Ца1:

Шарип т1ехьа вита веза,
Цунга школе лийта беза,
Кхы а лийча, х1ама дац,
Цун са в1алла бала бац».
Т1аккха ц1енюкъе 1оэккх,
Халхадувлаш, зурма лекх.

«Шиъ:

1ийса, - да из д1аха гажарг*,-
Цунга аз Тамарай к1ажарг
Озойтаргья, т1аккха чехка,
1аьла вергва аз цох бехке.

Кхоъ:

Асхьаб Кейпах вергва лата,
1окхетийтаргва из лаьтта.
Б1ехдергда цо коча пхьошаш*,
Б1оатт1абергба хаче го.
Деларгда цох з1амга бераш,
Дезий хьона, яхаш, г1о.

Диъ:

Х1аьта, Лиза, - из а хиннай, -
Сов з1окорга яхай из, -
Аз, ц1аеча даьга цунна
Еттийтаргья букъах дирст.

Пхиъ:

Массанена юкъе аз
Говза питам* боларгба,
Еррига а пхелаг1а класс
Д1акорзаг1а йоаккхаргья».

Шарип урока т1ехьавус

Лечкъоргах ше ловзаш санна,
Лоамар малх хьакъед.
Бераш школе ух сихденна,
Гургилг ч1оаг1а бетт.

Й1оахлуш йоаг1а б1аьстан 1уйре.
Шарип вижа улл.
Т1еххьар г1отт из мекъа ура,
Меккъа кулгаш дул.

Алкхашкаш* я хьувзаш коа т1а.
Тхьовре даьннад ийс.
Х1ама диа, сиха воацаш,
Школе вода из.

Водаш ва из, д1а-са хьежаш,
Г1а цо шорта боах.
Шайт1илго, д1а лерге ухаш,
Ма г1о сиха, йоах.

Хетаргболаш цунна лоаца
Школе бода никъ,
Дехьа-сехьа лелхаш, ч1оаг1а
Шайт1ас зурма лекх.

Висав т1ехьа, халахеташ,
Шарип… Шарип велх.
Шайт1илг, цунна б1арахьежаш,
Зурма лекхаш, дел.

Да воалавеш вола, аьнна,
Шарип юхалоал.
Шайт1ас, геттар курадаьнна,
Ший из или оал:
«Со да 1аьржа, говза шайт1илг,
Таки-раки-па,
Со доал шоана из д1ахайта,
Таки-раки-па
Со дар аьнна
З1амга дег1а,
Аз тайнараш
Бергба эг1а,
Аз ийг1араш
Бергба лата,
Эккхабергба
Берий сатем,
Таки-раки-па,
Таки-раки-па!»

Класс корзаг1ъяннай

Дагалаьца кхы а водар
Шайт1илг пена юхе те1,
Шайт1илг классе д1ачудода,
Йийлла йолча г1олла ни1.

1ийса ваг1а, когаш ловзош,
1ийсай уйлаш гаьна я…
«1ийса, хьанав хьо сов зовза*,-
Яхаш, хьувзаш шайт1илг да.-

Гой, Тамара, маймал* сана,
Арабоахаш яг1а мотт,
Хьо бегвоах цо х1ара денна,
Хьол массаза ювл из кот».

«Ювл, хьо классер араяккхарг!» -
Тамарега 1ийса лув.
Д1ат1акхайде, сома к1ажарг
Ц1аьхха къиза озаю.

Миска, йи1иг елх мухь баьнна.
1ийса ваг1а ловзош ког.
Хьехархочо: - «Воле!» - аьнна,
1аьла классер аравоаккх.

Переменах ловзаш ара,
Асхьаб г1айг1а йоацаш вел.
Гучаяьха ира м1араш,
Шайт1илг цунна т1ехьа лел.

«Нагахь Кайпах латаргвеце,
Ма1а вац хьо», - цунга йоах.
Кайпий букъах, юхе еча,
Дулх хьовзадеш м1арилг тох.

Т1аккха Кайпа, эг1азъяхе,
Едда Асхьаба т1акхет,
Лоставу из, чоал ког техе,
Вож демийла лаьтта кхет.

Ч1оаг1а б1ехду коча пхьошаш,
Боатт1абу ший хаче го.
Загг1е дел цох з1амга бераш,
Дезий хьона, яхаш, г1о.

Лиза, школер ц1а а ена,
1охов беша хоза фаьлг.
Шайт1илго, хьалтоссаденна,
Бохабу цар кора б1алг.

Да чувоал: гу кизга доацаш,
Б1арахьож ший йо1а из.
Цунна ч1оаг1а раьза воацаш,
Ц1имхар* оагаю цо дирст*.

Школе, ц1аг1а – массанахьа
Шайт1илго ший питам бехк,
Ког 1обетташ, сов г1аддаха,
Хьувзаду цо д1аьха мекх.

Шарипах бел

Хьехархочоа хац фу дергда,
Берашка из лув.
Бераш ди-т1ехь доаг1а эргаш,
Ч1оаг1аг1 корзаг1дувл.

З1аммига а бахьан даьлча,
Шоайла в1ашаг1лат.
Сена дувц из, лоацца аьлча,
Бехаб юкъер барт.

Хьехархо ва къамарг йикъа,
Хьогге хаьдад Лер.
«Шайт1илг даьннад щоана юкъе,
Фуд оаш леладер?» -

Йоах цо, вувлаш дехьа-сехьа,
Лаьрхх1а оалаш дош.
«Шайт1илг… Шайт1илг…» Шарип сиха
Портфела чу хьож.

Хьазилг лаца воалаш сана,
Тетрадб доаржаду:
Ше цкъа бийсан дилла хина
Шайт1илг доацаш гу.

Шедар кхетаду цо т1аккха.
«Бехке со ца1 ва.
Вайна юкъер безам баькххар
1аьржашайт1илг да», -

Оал цо. Т1акхха арккъалдахе,
Бераш делалу.
«Тхона-м дайнадац из», - яхаш,
Цар из футтарву*.

«Г1а хургда 1а тхона дувцар».
«Алал, дий из бакъ?»
«Алал, мишта дар из куца*?» -
Шарип воах цар бег.

Шайт1илга ц1имхаш*

Из деррига, къайла доацаш,
Шайт1илга д1ахоз,
Даха-дала моттиг йоацаш,
Хала хеташ хьовз.

Деда, деда, кхоссаделе,
Парта т1а из экх,
Ког 1отехе, майрадаьле,
Хьовзаду цо мекх.

«Пхьида миссел дац шун денал,
Ч1оаг1а бац шун барт,
Ах х1аране, д1ат1адена,
Йохаергья бат.

Т1акхха тешаргдий шо?» - яхаш,
Царга ц1ог1а детт.
Шарип, тебба т1а а вахе,
Шайт1илга т1акхет.

Цо хьалоац из, хьазилг сана.
Вокхо м1араш етт,
Детталу из кхераденна,
Бера эккха г1ерт.

Бакъда, Шарип вац д1ахецаш
Х1ана? Да из во.
Этт1адийя, дохийт беша,
Ч1оагг1а аьле: «Фу!»

Цар хьехархо пандар ийце,
Класса юкъе воал.
Бераш д1аовт, кулгаш лийце,
Т1акхха илли оал.

Берий илле

Вай цхьан классер бераш да,
Да, да, да,
Вай барттайна дахаргда,
Да, да, да.
Цхьакхха шайт1илг
Кхерме дац,
Барт вай ц1акхха
Эг1аргбац,
Ц1аг1арчарна
Г1о дергда,
Арахь тайна
Вай хургда,
Школе ц1ена
Леларгда,
Даим дика дешаргда,
Да, да, да!
Да, да, да!»


• мунда - 1. веха; 2. чучело, пугало
• зурма – зурна, свирель, рожок, дудка, горн
• тур – сабля, шашка, меч
• муш – 1. веревка, 2. карага, вяз (дерево)
• морса – грубошерстный, жесткий, грубый
• гажарг – рогуля, рогулька (это по словарю, но в разг. речи, по-моему, это нога)) )
• пхьош/пхьеш – рукав
• питам – интрига, провокация
• алкхашк – скворец
• зовза – трусливый, робкий, боязливый
• маймал – обезьяна
• ц1имхара – строгий, злой, хмурый
• дирст – узда, уздечка
• футтарде - дразнить, издеваться
• куц/куст – осанка, фигура, грация, внешность

Menina
19.03.2009, 00:01
Лаьттан ц1ай

Б1аьсти, шелал яьй 1а човха*.
Б1аьсти, хьо да баьццар лийг -
Къаьнабарий б1аргий й1овхал,
Къонабарий дегай сийг.

Гой, камаьрша дегаш дийла,
Арабаьннаб ноаной, даьй.
Б1аьсти, хьона да са илли,
Б1аьсти, хьо я лаьттан ц1ай*.

Б1аьсти, денна эргаювлаш,
Ашарашца екаш я,
Ахархочун ерриг уйла
Хьоца ювзаенна я.

Гой, камаьрша дегаш дийла,
Арабаьннаб ноаной, даьй.
Б1аьсти, хьона да са илли,
Б1аьсти, хьо я лаьттан ц1ай.

* човхаде - 1.побранить, отругать; 2. контузить; 3. повредить холодом (растение)
* ц1ай - праздник, торжество

штабс-капитан Магас
19.03.2009, 09:55
• мунда - 1. веха; 2. чучело, пугало
• зурма – зурна, свирель, рожок, дудка, горн
• тур – сабля, шашка, меч
• муш – 1. веревка, 2. карага, вяз (дерево)
• морса – грубошерстный, жесткий, грубый
• гажарг – рогуля, рогулька (это по словарю, но в разг. речи, по-моему, это нога)) )
• пхьош/пхьеш – рукав
• питам – интрига, провокация
• алкхашк – скворец
• зовза – трусливый, робкий, боязливый
• маймал – обезьяна
• ц1имхара – строгий, злой, хмурый
• дирст – узда, уздечка
• футтарде - дразнить, издеваться
• куц/куст – осанка, фигура, грация, внешность

Скворец))))))))))
А питам от араб. "фитна" - соблазн(к греховному), смута.
Кто-то говорил что в ингушском языке не буквы Ф, но ведь у нас немало слов на Ф, а почему мы даже более поздние арабизмы на Ф перевели на П? Или они в нашем языке так давно, что претерпели естесственную трансформацию?

Тот_Самый
20.03.2009, 09:07
Подозреваю, что мы переняли замену "ф" на "п" у казахов.

штабс-капитан Магас
20.03.2009, 10:12
Вполне может быть.

Сергей_Ингушевич
20.03.2009, 11:44
Туржа1*

Россе т1емлой
Хьалха болаш,
Х1ирий къот1аш
Т1ехьа йолаш,
Вай юрташка
Чухьийлхар.
Йоккхий топаш
Корех етташ,
Пулеметаш
Коа чуетташ,
Водар, воаг1ар
Х1алаквир.

Кхалнах, бераш
Ц1ерал къувсаш,
Наьха йиса
Х1амаш къувсаш,
Доккха туржа1
Оттадир.
Шовзткъа итт шу
Доаккхаш, лелаш
Даь ц1еношка
Кхачар дезаш,
Вай даьха дог
Дохадир.

Мух ба хьекхаш.
1а т1адоаг1а.
Ц1енош – даьга,
Пенаш – хаьрца,
Массанахьа –
1аьржа к1урз*.
Бувша, г1овта
Фусам йоацаш,
Кер хьалбиззал
Даар доацаш,
Миска г1алг1ай
Г1ийла хьувз.

Тахан моастаг1
Ваьннав котта.
Х1амма а дац,
Айбе корта:
Дала цунна
Кхел ергья,
Тешаш хила:
Вай дегашта
Молхаш хинна,
Лаьтта бакъдар
Оттаргда.

• туржа1 – погром
• к1урз – сажа, копоть

выделил слова которые я раза с 5 тока понял, из-за их написания

Menina
11.04.2009, 00:04
В1ашаг1кхетар

Садайнад, сигала к1ай седкъий къег,
Лоаманче хьалйизза доагаш уж да.
Сона хьо тховсара б1аргаго мег,
Хьо ярга сатувсаш латташ со ва.

Йоаг1аш я, йоаг1аш я, - зиза бе доалл, -
Сона цох босхоза оалхазар хет.
"Хьо маьрша йоаг1ийла", - цунга аз оал.
"Со дукха гайрий-те?" - сога цо хетт.

Ва, илли, декалахь!
Цхьанна тхо латт,
Тхо санна самукъа лувкхера бел.
Вай безам, - из беций ираза хьаст, -
Шедолча х1аманна й1овхал цо тел.

"Ма хоза да седкъий", - сога цо йоах...
Баьца т1а зизаш мо гуча уж дувл.
Даима бахалба сийлахь вай мохк.
Дог санна лоамашта юкъе из улл.

Menina
11.04.2009, 00:10
Нана

Бера тара хет вай лаьтта,
Ага илли ала.
Бер мо делхаш гу вай лаьтта:
- Нана, оарцаг1ъяла!

Ч1оаг1а дац са ага, нана,
Доал из деха дала.
Ч1оаг1а дац са ага нана,
Нана, оарцаг1ъяла!

Сона ловзо седкъий дезар,
Безар маьлха ала.
Т1ема ала безац сона,
Нана, оарцаг1ъяла!

Бомбаш яда са ага т1а,
Эхкаяц уж маьла.
Бомбаш яда са ага т1а,
Нана, оарцаг1ъяла!

Кулгаш кхачац уж д1аяха,
Низ бац юстардала.
Г1овтта, ва нах, г1овтта, г1овтта,
Шевар оарцаг1вала!

Menina
12.04.2009, 22:59
Дарц

Б1оаг1а т1ехьа буташ б1оаг1а,
Кхыча юртар тхо ц1адоаг1а.
Мух ба хьекхаш,
1аьржа,
бирса.
Кхерам бахьаш йоаг1а бийса.
Оарц дац дала -
шаьра аре -
Сои, хьои, дарци мара.
Цхьаькха новкъост вувца веза:
Вайца цхьана ба са безам.
Цо низ лургба вайна.
Нагахь
К1ал вай дусе, цхьанна сага
Дулургдоацар дерг ма да аз,
Ца1 бакъдале бакъ ма да из.
Сога йоаг1аргья 1а оале,
Г1ертаргва со, ца йовш г1ойле.
Даргдац 1алам соца къийса.
Укх кулгашца 1аьржа бийса
Айергья аз ферта* санна.
Оттаргва со т1о карт хинна
Ара,
кхехкача цу лайла,
Сай дег1аца дарц д1акъайла.
Дего йошаергья шелал.
"Баркал.
Сона довз хьа денал.
Кхычоа деннад аз сай дог".
Йо1о майрра,
ела а енна,
Лайзар дарцийла ший ког.

Menina
12.04.2009, 23:10
Г1адвахар

- Моаршал хьога, са лоалахо!
Хьо мичара воаг1а?
- Вам-м городер ма воаг1ар со,
К1аьдвеннав-кха ч1оаг1а.

- Воаг1а ях 1а, о, ма дика
Болх ба в1ашаг1кхийтта.
Дувцал даьллахь, фу дар цига,
Город йолча йий-те?

Къамаьл дар-кх цкъа арадаьнна
Ц1а чухаьрцад, яхаш.
Цхьа автобус яьгай йоахар,
Дукха нах чубаг1аш.

Ц1ермашино, новкъар яьнна,
Доадаьд, йоахар доахан.
Городера доккхаг1дола
Т1ий а хаьрцад йоахар.

Бакъдий-хьог1 из? Дувцал даьллахь,
Фу дар цига керда?
- Город яр-кх ма ярра къегаш,
Яьнна ч1оаг1а эрга.

Хьона а гургба-кх цун из хувцам,
Хьо городе кхоаче.
- Ай, кхы х1ама дац хьа дувца?
- Беций хьона кхоачам?

Х1а-х1а, да даьр: базар юххе
Тика йий цхьа йоккха?
Цу чу балха хинна Ахьмад
Д1аваьккхав-м, йоах, соахке.

- Ваьккхав ях 1а?!
О, ма боккха
Кхаа ба 1а бенар!
Воше, маьл ба-кх хьона согар.
Х1ан са меттадера.

- Сона-м из... во ва оалаш
Хеза ма дац ц1аккха...
- Во ва?
Да валла хьакхийца из вовзачун,
Дика хетт-кх д1аваьккха!

Menina
19.11.2009, 15:55
Седкъий дог1а

Г1анахь дайра,
Делхаш ч1оаг1а,
Делхаш дайра
Седкъий дог1а.
Бутт хьакъердар
К1ай циск санна,
Когаш берзан
Лаьтта ваьнна,
Удаш вар со,
Бер мо велаш.
Дошо марса
Таралесташ,
Села1ад дар
Сигла доагаш.
Делхаш латтар
Седкъий дог1а.
Седкъий дог1а,
Седкъий дог1а!
Дагадоацаш
Ваьлар сома,
Цхьанне оалаш
Хезар сона:
«Делла кораш!
Тахан кхы а
Бенаб Москвер
Керда кхаа».
Даьхен тешам
Дег чу болаш,
Кхоъ ва цхьана
Кема лоаллаш.
Кхы а массаг1
Бада г1ерташ,
Аьшкан ды ба
Баргаш детташ.
Сийгаш д1аух
Масса оаг1ор,
Делхаш мо хет
Седкъий дог1а.
Седкъий дог1а,
Седкъий дог1а!

Menina
19.11.2009, 15:56
1уйранара сурт

Цхьанне ц1и сог лоама дехьа,
Бийса бийца яьннай фаьлг.
Цхьанне, ваха, анаюхе
Кхессаб ц1ийбаь аьшка саьрг.

Цхьанне, малх, ший меттар боахаш,
Пишка чура аратетт.
Наб д1айовнза латта лоамаш,
Нажарг йолаш санна хет.

Сийна фо латт боалий беша,
Балха арабаьннаб нах.
Нажарга т1ар 1о а бежа,
Сигла бахар ахкан малх.

Из яр са во1 когаш ваха 1уйре.