PDA

Просмотр полной версии : Х1АНАД ВА ТЕ Г1АЛГ1АЧОА ШИЙ МОТТ ЦА БЕЗАЛГА?



Г1алГ1а
13.04.2006, 10:33
Х1АНАД ВА ТЕ Г1АЛГ1АЧОА ШИЙ МОТТ ЦА БЕЗАЛГА?Цхьаккха а тейпа цул доккха х1ама адамашца гаргалол лелаеча доацалга;
Цхьаккха а тейпа шийх деча доккхалах вашаш волча сага шийх доккхал дейта доккаг1а х1ама доацалга хайча;
Цхьаккха а тайпа цул доккха х1ама сина кхача эшача оарцг1дала доацалга хейча;
Цхьаккха а тейпа шийл дукхаг1а кхы доацаш масса а х1ама цунца мара доацалга хайча;
Цхаккха а тейпа шийца нийсде йиш йоаца х1анззалца хир ца хадаш хьадена ший фу дебара юхьиг цунца йолга хайча;
Цхьаккха а тейпа къаьдъялар фуд ховш йоаца моастаг1ашта мехкаяьча эг1азала са а, онк, а низ а цунца ханналга хайча;
Цхьаккха а тейпа доаццача беса цун х1ара дош г1омара хоанах тайша таш хьахулаш санна ц1аккъа дагар а йулалугйоацча й1аьххача ха-замах хьувш, тувсаш, лутташ хьаханна долга хайча;
Цхьаккха а тейпа ханнайоацача шийна езача йи1ий курача дегага бода никъ къовла-боаста цун бочача лерга са хьаста цунга мел торо я хейча;
Цхьаккха а тейпа хала йиш йоаца ябакха зурма укх дуненах хуле а, шийчул мерза 1имад хулаш йоацалга цун хайча;
Цхьаккха а тейпа са а чот йоацаш ме болча кхы д1axa бараш дувцар m1уpuлг хета тарлой а, ший мул а оахаш д1aвaxa цун хейча (ваха а лейча!), 1ергвацар хьона из цох ца вашаш.

ЯНДНАЬКЪАН Мувса

maxim
13.04.2006, 18:49
1ассалам 1алейкум Мувса!
Доувзаш далара вей!
Сона г1алг1ай меттал язде (х1анзара йолча орфографеца) хац. Хоувш хилча-а язде ряза хугвацара. Х1ана аьлча "сталина орфографе" сейна харцахьа йе-аьнна хетан-дя. Малсаганякъан Зоурбиказ отта-дя-хинна алфавит д1а-а дяккха...
Х1ета-а, сона лоувра хьога ц1а-ши хаттара де.
Цкъа-лета,"доккха" яхача деша юкъе сона-м дифтонг "оа" хозаш сенна ма-хетий... 1А фу аддара цу хьаькъех?
Шозлаг1а-лета,"къаьдъялар" яха дош (цу тейпара дараш-а) иштта яздича: "Къяд-йелар, къяд-велар" кхы-а ызза мо дараш-а бакъах1а худдецарий?
Бехк ма баккхалахь дукха г1алаташ долаш аз яздырах.

Г1алГ1а
17.04.2006, 09:36
Ассалас Алейкум!

Я не Муса, я просто публиковал от его имени, так как и меня проблема языка волнут!
Оставь свои координаты и я обязательно передам их Мусе!

kompoved@mail.ru

Инфанта
19.03.2015, 08:37
Почему то думала, что можно говорить ер дуне и также "Из дуне"- оказывается нет. "Из дуне"- неправильно? Эх...))

Магомедовна
19.03.2015, 11:02
А мне кажется, что мы немного вняли чеченскому языку))), или внимаем. В моей жизни говорили хАлд, а сейчас говорят хИлд, и Ер Дуне говорили и много чего. Некогда вспоминать и описывать пойманные мной не стыковки, но ведь есть.....!!!

Steel
19.03.2015, 15:01
Са Няни яхач бес, дени дуаж вог1аж ва))

Инфанта
19.03.2015, 21:10
Дал аятту болб массанен))

Инфанта
19.03.2015, 21:16
ужас в том что кириллица- совершенно не подходит к нашему языку. Она его коверкает отвратительнейшим образом. Говорим хАлд..а пишется почему то хилд. Это не чеченизация.. Это скорее кириллица. Про "ер" и "из" вчера посмотрела. Ер- этот (мир).. Из- это, эта и т.д . из ворд ..
говорим: кунах..пишем къонах- как же меня это бесит))). Насмешка над языком. Кроме Пригородного- я бы требовала латинизации языка. Как это было.

Ovod
19.03.2015, 23:06
Албаков Джабраил

Г|алг|ай мотт

Ло|ам болаш къаьста е ло|ам боацаш,
Халкъах, мехках дог лазачоа
Дегаг|оз хул, кхы йоккхаг|а йоацаш,
Наьна меттал аьнна дош хезача.

Г|алг|ай мотт!
Бувцаш хьо хезача, сона духьалъувтт
Дега буххе дувша кхийна сурташ:
|урра лоаме сийрдайоаха малх.

Тийна лоама к|ала яьда юрташ,
Уйла мара кхоачаргйоацаш гаьна
Со вале а, даим сох дог лазаш,
Сона дега й|овхал тела нана.

Наьнал, Даьхел, халкъал кхы дезаг|а
Шийх саг лерх|аш волчун фу хургда?
Сона деза , деза корта беттал,
Сай наьнах << нана>> ала г|алг|ай меттала
Эггара хьалха сай мотт керча ди

Ovod
19.03.2015, 23:30
ужас в том что кириллица- совершенно не подходит к нашему языку. Она его коверкает отвратительнейшим образом. Говорим хАлд..а пишется почему то хилд. Это не чеченизация.. Это скорее кириллица. Про "ер" и "из" вчера посмотрела. Ер- этот (мир).. Из- это, эта и т.д . из ворд ..
говорим: кунах..пишем къонах- как же меня это бесит))). Насмешка над языком. Кроме Пригородного- я бы требовала латинизации языка. Как это было.

A a, Æ æ, Ä ä, B b, C c, Č č, D d, E e, F f, G g, H h, Ꜧ ꜧ, I i, J j, K k, L l, M m, N n, O o, Ö ö, P p, Q q, R r, S s, Š š, T t, U u, V v, X x, X́ x́, Y y, Z z, Ž ž, Ch ch, Čh čh, Gh gh, Kh kh, Ph ph, Qh qh, Th th

Это алфавит ингушский с 1924 года. Очень богатые дифтонги. Как например в итальянском, немецком, английском , норвежском ... языках. А вот в русском языке нет дифтонгов. Вот почему у нас с кириллицей и происходят несуразные и оригинальные выражения ))

Ovod
19.03.2015, 23:36
Хьа ц1ена полтув
Даькъала хийла
Ц1ерах ма воагалва,
Ма г1олва хила
Вена ма юсийла...
Юсе-м хьо венна,
Хьа сенна ийцай из,
Ийс тума денна?
Хьо т1ехь ма вувлалва
Кура а ваьле,
Къаракх ма мелалда,
Ютийла г1але!
Хьажал,ма хоза да
Чутеха даьри-
Из даьри мо хилда
Хьа наькъаш шаьра!
Ма г1аьхха е полтув
Шоралла,1оахалла
Хозача нускало
Т1ера 1ойоахийла!
Пхи чопилг,гой хьуна
Малх сенна белаш?
К1езигаг1а ма хилда,
Доттаг1,хьа бераш!

Магомедовна
20.03.2015, 01:28
Какие умные люди, вы все тут:)! а я :fool:толком прочитать не могу.

Steel
20.03.2015, 05:07
A a, Æ æ, Ä ä, B b, C c, Č č, D d, E e, F f, G g, H h, Ꜧ ꜧ, I i, J j, K k, L l, M m, N n, O o, Ö ö, P p, Q q, R r, S s, Š š, T t, U u, V v, X x, X́ x́, Y y, Z z, Ž ž, Ch ch, Čh čh, Gh gh, Kh kh, Ph ph, Qh qh, Th th

Это алфавит ингушский с 1924 года. Очень богатые дифтонги. Как например в итальянском, немецком, английском , норвежском ... языках. А вот в русском языке нет дифтонгов. Вот почему у нас с кириллицей и происходят несуразные и оригинальные выражения ))
"H h" tehag malag alp lat? Barg guc sunam. )) Klavatura shousta ca alp latag is dog ham du. Kirilica tgy shi kordu.
Читабельно? )))

Ovod
20.03.2015, 09:46
"H h" tehag malag alp lat? Barg guc sunam. )) Klavatura shousta ca alp latag is dog ham du. Kirilica tgy shi kordu.
Читабельно? )))

Смею предположить , что это диакритический знак . Обычно их используют только тогда, если букв алфавита не хватает для передачи звуков речи .

Инфанта
20.03.2015, 11:08
Намного читабельнее чем в кириллице. Вы ингушский словарь загляните-это хуже чем во французском выглядит)). Произносишь 4 буквы- а пишешь семь.

Магомедовна
20.03.2015, 11:33
Чисто по ингушски уже мало кто говорит. Некоторое время назад меня зацепило, как у нас обозначают вкус: ест одна мадам и приговаривает: ма хоз е ( про еду). Скажи мерз е, миск е, кIом е. Почему хоз е? Если грамотно говорить на нашем языке, можно такую красоту слога услышать, что слушать приятно. А еще можно попытаться мыслить по-русски, а произносить по-ингушски. Я пробовала. Получается здорово.

Инфанта
20.03.2015, 17:45
А если бы она еще сказала "ч1ам болаж"- вообще было бы хорошо). Правильная ингушская речь- это необыкновенно красиво для слуха- согласна). А шутки на чистом ингушском-это вообще-неподражаемо))

Steel
20.03.2015, 19:00
Смею предположить , что это диакритический знак . Обычно их используют только тогда, если букв алфавита не хватает для передачи звуков речи .

Barkal. Khetar so is aip dollq.)) Ho khitary ukaz as yasdychogh?
Мучаю чёртову латынь в ингушском варианте которая Пушкина мучила)))

Steel
20.03.2015, 19:03
Какие умные люди, вы все тут:)! а я :fool:толком прочитать не могу.

А через транслит? :read:
H'a c1ena poltuv
Da'kyala hijla
C1erah ma voagalva,
Ma g1olva hila
Vena ma jusijla...
Juse-m h'o venna,
H'a senna ijcaj iz,
Ijs tuma denna?
H'o t1eh' ma vuvlalva
Kura a va'le,
Kyarakh ma melalda,
Jutijla g1ale!
H'azhal,ma hoza da
Chuteha da'ri-
Iz da'ri mo hilda
H'a na'k#ash sha'ra!
Ma g1a'hha e poltuv
Shoralla,1oahalla
Hozacha nuskalo
T1era 1ojoahijla!
Phi chopilg,goj h'una
Malh senna belash?
K1ezigag1a ma hilda,
Dottag1,h'a berash!

Steel
20.03.2015, 19:03
Какие умные люди, вы все тут:)! а я :fool:толком прочитать не могу.

А через транслит? :read:
H'a c1ena poltuv
Da'kyala hijla
C1erah ma voagalva,
Ma g1olva hila
Vena ma jusijla...
Juse-m h'o venna,
H'a senna ijcaj iz,
Ijs tuma denna?
H'o t1eh' ma vuvlalva
Kura a va'le,
Kyarakh ma melalda,
Jutijla g1ale!
H'azhal,ma hoza da
Chuteha da'ri-
Iz da'ri mo hilda
H'a na'k#ash sha'ra!
Ma g1a'hha e poltuv
Shoralla,1oahalla
Hozacha nuskalo
T1era 1ojoahijla!
Phi chopilg,goj h'una
Malh senna belash?
K1ezigag1a ma hilda,
Dottag1,h'a berash!

Ovod
20.03.2015, 20:24
Barkal. Khetar so is aip dollq.)) Ho khitary ukaz as yasdychogh?
Мучаю чёртову латынь в ингушском варианте которая Пушкина мучила)))

Ch ch, Čh čh, Gh gh, Kh kh, Ph ph, Qh qh, Th th. - важно разобраться с дифтонгами!


y + a = ya (я) j+ e = je (e)
y + ı = yı (йы) y + i = yi (йи)
J+ o = jo (ё) y + ö = yö (йо)
y + u = yu (ю) y + ü = yü (йю)


a + y = ay (ай) e + y = ey (эй)
ı + y = ıy (ый) i + y = iy (ий)
o + y = oy (ой) ö + y = öy (ёй)
u + y = uy (уй) ü + y = üy (юй) - Мне кажется так!


Barkal. Khetar so is aip dollq.)) Ho khitary ukaz as yasdychogh So khiytar h'ogh))

Ovod
20.03.2015, 21:52
Ше саг вар саг хургва
Шийх саг вац оале а,
Ер Дуне деррига
Духьала доале а.

Вохаргвац ше саг вар,
Леларгвац леткъаш
Ушал чу хьажача
Б1ехлуш бац седкъа.

1а шийла хиларах,
Дарз хьекхаш ч1оаг1а,
Гаьнаш а 1олегац –
Уж дег1айоаг1а.

Дошув а тишлуш дац
Лаьттах д1адолле а…
Ше саг вар саг хургва
Хоттала воле а.

Магомедовна
21.03.2015, 09:44
О! Великий и могучий ингушский язык!

Ovod
25.03.2015, 01:15
Стихи. Али Хашагульгов — «Моакхаза кхера»

Со гIалгIа ва.
Са гаргала гаргара дай —
гаргараш,
хIаьта кхоачара
мехкара мехкарий-ноаной —
хьаьрса-ал мосаш
хинна алсамаш.

Дукха мехкаш дайзад сона,
дукха лаьтташ хьийшад аз
ГIалгIайче — Эса-чIожа кхачалехьа,
йовзалехьа ГIинбухен Кавказ:
Албани,
Урарту,
Митани,
Хетта...
Уж еррига йистеш —
са дега йистош —
са уйлан галахьокхаре —
са халкъа вахара наькъо лусташ
вIашагIхетта...

Йийзай сона дахка дезденна
шим къовлабенна шинар
сенна йола Шинар —
Шумер.
Йовз хьалдий Ура
хIара урас,
Гудеа, Галгамеш
хиннав со цига.

Ца кхеташ, ца кхоачаш моттиг яц:
ГIирма аре — Галгари,
КIолхитIе, Мисаре,
Сури, Сиккам...
Евразе мел долча къамашца
дIаийнад.
Евразе мел долча къамех
хьахиннад
са къам!

Тайп тайпарча бесай селаIад,
бес-бессара зизай цIов, —
са зIамига турпала халкъ,
дунен тIа хьо хоза тов!
ДикагIа мел йола оамалаш
йоахк хьох,
хозагIа мел дола гIулакхаш
доахк хьох!

Хьо тара да
кхыча къамашта, са халкъ, хьай хьашташца.
Хьа вошал да
дунен тIа мел даьхача е дахача халкъашца.
Палеолита, мезолита ханашкара хьабоагIа
хьа ира, шира мотт.
Филантроп хиннавац, синантроп хиннав
хьа сийлахьа Пхьармат!

Аз доккхал ду
се гIалгIа волаш.
ГIалгIайче
са даьй мата йолаш.
ГIалгIай мотт
сай наьна мотт болаш.
Лаьтта мел долча метташца
бузабенна ба са мотт.
Лаьтта мел долча мехкашца
хоттабенна ба са мохк.

Цхьаъ да Лаьтта.
Цхьаъ да Халкъ.
Цхьан Дешах-Уйлах хьахиннад
Айлама мел дола метташ.
Хьалкъаш, метташ — вежарий,
мехкаш, лаьтташ — лоалахой.
Лоалахоех-вежарех латт
еррига адамле.

ХIаьта а
машар бац Лаьтта.
Миллионаш шераш хьалха
шин кога тIа эттача маймало
хьалъийцача моакхазача кхерах
кхераме герз хиннад хIанз...
Герз да приматах саг ваьр...
Герз да сагах... йокъ ергъяр,
нагахь вай кхетам
дIахо йодача хана
сома ца боале,
къахетаме ца хуле...

Тайп-тайпарча нигаташа
дийкъача доккхача дунен тIа
юкъара ди хинна дIаэттаб
тIом хьарах бола кхерам.
ТIема чулатт адамаш.
Массе а миноте,
са ца хьегаш, къахьегаш,
цар кулгашца хьа мел дер
тIема еча кийчено дIадуъ...
ТIом — Ваал, Молох, Марс!..
Синнела-боаран
шоай синош кхухь цунна наха...

Бутув шан замалахьа —
дIунгала гIора мурагIа
баьдеча хьагIар чу ше Iомаяьча оамалех
къаста тигац
Бетта тIа кхаьчача саго...
Бакъда, вай хана
валар да, хIалакьхилар —
алхха
ХIомо ХIабилис мара ца хилар,
робот хилар...

Дицде йиш яц саго
моцагIа денза
ше саг хила гIийрталга.
Кизгаь чу санна,
исторе чу хьежаш
хила веза из тахан.
ТIаккха мара ховргдац,
магаргдац цунна
цIена кхоане хьакхолла.
ХьатIакхаьчай
вай Лаьтта-планета
ЦIеча Жейна тIа
дIаязде деза ха.

Со гIалгIа ва.
ГIалгIа волаш,
гIалгIай мотт лебеш,
гIалгIай мехка-мата
ваха безам ба са
дуне мел латт — абаде ди далцца.
— Амин!



алмас — амазонка

абаде — конец времен

галахьокхаре — окрест

хьийша — натруженный

йистеш — окраины(края)

лусташ — листая

ц1ов — сноп

Магомедовна
25.03.2015, 12:57
Ой:read:, какое сильное стихотворение. Это про кого?

Ovod
25.03.2015, 14:06
Ой:read:, какое сильное стихотворение. Это про кого?

Кремень. Рождение мира. Разные народы мира. Сравнение. Значение языка. Войны. Ожидаемый конец времен.

Фатима
25.03.2015, 15:29
Кремень. Рождение мира. Разные народы мира. Сравнение. Значение языка. Войны. Ожидаемый конец времен.

Тяжело читать, но смысл ясен. Спасибо!

Инфанта
25.03.2015, 22:16
Неужели у нас нет слова "История"- на ингушском? Ни за что не поверю. К своей печали-сама не знаю. Но его -не может не быть.

Магомедовна
25.03.2015, 23:12
Неужели у нас нет слова "История"- на ингушском? Ни за что не поверю. К своей печали-сама не знаю. Но его -не может не быть.

Наверно, есть!

Магомедовна
25.03.2015, 23:57
Неужели у нас нет слова "История"- на ингушском? Ни за что не поверю. К своей печали-сама не знаю. Но его -не может не быть.

Как такового перевода слова "история" нет, но приближённое к этому слову: история обозначается ТАРХЬАР, или ХАНАР-ТИННАР.

ГОРЕЦ
26.03.2015, 00:26
Как такового перевода слова "история" нет, но приближённое к этому слову: история обозначается ТАРХЬАР, или ХАНАР-ТИННАР.

Магамедовна... молодец.

Инфанта
26.03.2015, 05:45
Ну вот!!! Я так рада)). ну почему наше не писать а? вместо "истори"?((.. Я конечно не могу диктовать-но если что то делать-надо делать хорошо! Тем более в таком вопросе как наш язык.
Эх...есть вещи, все-же, которые я бы изменила в своей судьбе.. жаль что меня не спросили)

Инфанта
26.03.2015, 05:50
Или вот филантроп- У нас ведь есть обозначение таковых- это "нах дукх безаж саг".. примерно)). Ну кто нам запрещает обогащать и развивать свой язык? Из своих же источников. Чужого не надо ведь. И язык это не застывшая- а постоянно развивающаяся область.

Ingushgen
26.03.2015, 17:03
Неужели у нас нет слова "История"- на ингушском? Ни за что не поверю. К своей печали-сама не знаю. Но его -не может не быть.
Есть слово тхьовре-старина,древность и его совершенно спокойно можно употреблять в виде синонима.

Инфанта
27.03.2015, 06:44
Баркал. Я вот тоже думаю, что не просто можно, но и нужно) Вместо того чтобы писать "истори". Я хоть и не владею им, но наш язык необычайно богат. Мы просто год от года утрачиваем его к своему горю и по глупости. Я когда слышу правильную ингушскую речь- аж сердце млеет))..Такая красота..

Ingushgen
28.03.2015, 14:42
Наш язык очень богат и это хорошо видно по переводам творчества Пушкина на ингушский язык:

ОЗИЕВ АХЬМАДА ТАРЖАМАШ
КАВКАЗ
Кавказ сона к1ала я. Латт со цхьаь д1аэтта
К1айча лай т1а лакхача лоаман ахка йисте:
Цхьа аьрзи гаьннарча лоам т1ара хьалг1етта
Лел тайжа хьалъайенна сона нийсса.
Укхазар гу сона тоатолий бухдувлар,
Унзарча токхамий юххьанцар меттахь хьер.
Уккхаза сона к1алха, морхаш йолх саббараг1,
Хоз чудетталуча кхуркхилгий уж таташ,
Царна к1алха я уж ерзан йоккхий чхараш;
Лохехь екъа к1отарг а, ба заьлза из xьaгl;
Кхы а лохехь хьунаш я, баьццара 1енаш,
Цигга кхувсалуш лел саьрч, дек оалхазараш.
Кхы лохехь б1енаш даь нах бахаш ба цигга,
Хьаьнача баьцал жа лел лоаман босешка,
Жа-ly к1алвувл безамеча атаг1ашка,
1ин бердашка юкъе удача Арагва,
Х1аьта къе говрбаьри ч1оже тебача,
Бирсача сакъердамашца Тирк ловзача,
Аьшка цхарал чура хьахьежа кхача байча,
Къона аькха санна да из ловзаш, увг1аш,
Бердах детталу из пайда боаца дорх еш,
Цо мотт хьекх цу бердех мецача талг1ешца...
Пайдаза! Дегаг1оз, даар цунна доацаш да:
Из бирса ва къувлаш меттаза лоамаш да.

АРИОН
Дукха дар тхо кемалга т1а,
Ца1аш гаташ хьакъувлаш бар,
Вокхар низ бола пескаш хьекхар
Цхьоагг1а форда к1оаргален т1а.
Хьаькъал дола тха кема лехкар
Ко бе делла, йист ца хулаш
Детта кемалг лехкаш ваг lap.
Х1аьта со сагота воацаш,
Тешарах хьалвизза волаш,
Царна иллеш доахаш ваг lap...
Ц1аьхха михо ена б1арчча
Талг1и техар... фордал бахар
Песка хьекхар, кема лехкар!
Цхьа со, къайлаг1ар назманча
Хьакхессав ду1о бердага,
Доах аз даьха иллеш хьалха,
Иокъаю аз маьлхе цигга
Т1аьда аба чхара к1алха.
ЧУРТ
Чурт дег1ад аз сайна кулгаша ва динза,
Лар йовргъяц цу т1а бодача наьха наькъа,
Из ураг1дахад мут1ахь боацача кертаца
Александра аламал а дуккха лакхаг1а.
А, верриг лергвац со - са са васета лиран чухь
Дег1ал дукхаг1а дахаргда дохка ца луш,
Хоастаме хургва со, укх маьлха дунен чухь
Цхьа поэт а хуле дийна вахаш.
Г1орваргва со ерригача турпалча Россе,
Со вувцаргва лувш мел болча метто,
Славяний курача т1ехьено, финно, х1анз акхача
Тунгусо, арен доттаг1чо г1алмакххочо.
Со дуккхача хана хургва наха дукха везаш,
Лирайца аз хьаьнал уйлаш сомаяьхандаь.
Цу къизача замай чухь хестаяьндаь кортамукъал,
Ийшарашта къахетам бехаш со хиннадаь.
Даьла ло1ама мут1ахь хилалахь, муза,
Халахетарех ма кхера, совг1ат а ма деха,
Хеставар, аьлдитта а шек йоацаш т1аэца,
1овдалца къовсам а ма бахалахь.
ОЗИЕВ САЛМАНА ТАРЖАМАШ
1УЙРЕ
Ц1еча лирца хоза къаьга
Из малхбоале д1аэттар,
Юрта хил дехьа г1ийла яьга
Ц1ераш яйна д1аяьлар.
Тхир дилла уж зизаш кхашка
Ч1оаг1а хоза къегаш дар,
Сомадаьнна цу цонашка
Дажа беж-1улаш дахар.
К1ай уж дехкаш морхашкахьа
Тайжа, г1айтта ураг1ъух,
Г1ажий 1улаш цонашкахьа
Муг1 баь в1ашт1ехьдаьнна долх.
МУТАЛИЕВ ХЬАЖ-БИЙКАРА ТАРЖАМАШ

1АН САЙРЕ
Лай уж шийла чоалпаш хьееш,
Ду1о сигле къайлайоах,
Цкъаза ц1увз из, аькха тардеш,
Цкъаза бер мо г1ийла делх.
Цкъа тха тишача ц1ен т1а улла
Кхалар ц1аьхха кегаду.
Наькъах тиннача саго санна,
Цкъа тха корах тата ду.
Я тха къаьна, тиша оагилг
Маьлхар, баьде дийрза да,
Кора к1ал, ва са наналг,
Иист ца хулаш х1ана я?
К1аьд-ха мича яьй хьо, доттаг1,
Ду1о беча узамо?
Иллеш доахаш тхьовсаю хьо
Бе доаллача йоач1инго?
Малар мал вай, г1айг1а, бала,
Къе са къонал хьоахаеш,
Мал вай, нана; мичад пела?
Дега ловзадалар эш.
Илли ала, фордал дехьах
Оалхазар те1а дахарах,
Йо1 цу 1уйран цу замалахь
Хий да хи т1а ахарах!
Лай уж шийла чоалпаш хьееш,
Ду1о сигле къайлайоах,
Цкъаза ц1увз из, аькха тардеш,
Цкъаза бер мо г1ийла 1ах.
1АН НИКЪ
Дехка юкъе бенна улла
Бутт хьакъедаш б1аргагу,
Маьлханерча apaг1олла
Маьлхар сердал мехкаю.
Саготача наькъа б1оахал
Кадай соалоз масса уд,
Цхьа оаз йола цун из гургал
КIордабалла ч1оаг1а бек.
Лехкаш волчун д1аьха иллеш
Дего чloaгla къоабалду:
Майрал-денал цкъаза дувцаш,
Цкъаза бала кодабу...
Ц1ера ала, 1аьржа ц1енош
Гац-кха сона... Боад, лоа да...
Версташ сона дагаръюлош,
Къоарза б1оаг1ий новкъа да.
ЧАХКИЕВ ЮВСАПА ТАРЖАМАШ
***
Нагахьа санна вахаро хье 1ехавой,
Г1айг1а ма е, эг1аз ма аха,
Саготача дийнахьа сатоха,
Безаме ди а хургда, теша.
Дог массаз кхоаненга сатувсаш да,
Тахане г1айг1ане яле а:
Деррига ц1аьхха шедар д1адаргда,
Д1адаьннар хьамсара хете а.
***
Дагайоаг1а из еза ха:
Хьо х1аьта б1аргаяйр сона,
Гучар сиха дов х1ама мо,
Тоам бола хоза сув санна.
Даха дог доацаш г1айг1ане
Укх пана дунен т1а хьувзаш,
Хьа к1аьда оаз дуккхаз хозар,
Хьа юхь-сибат дагаухаш.
Шераш д1аухар. Сагтоно
Са дега уйлаш йохайир,
Йицъелар из хьа к1аьда оаз,
Хьа юхь-сибат а дицделар,
Гаьна, юстарваьккха волаш
Д1аьха д1аихар са денош,
Велхар, вахар, безам боацаш,
Дега дика уйла ца хьовш.
Сина безам сомабаьлар:
Юха а кхаьчар хьо ена,
Гуш сиха дов х1ама мо,
Тоам бола хоза сув санна.
Дог са безаме детталу,
Юха а бена хьа ма кхаьчар
Мерза безам, велхар, вахар,
Са дега дика уйлаш хьайр.
АУШЕВ МУСАЙ ТАРЖАМАШ
ЦЫГАНАШ
Цыганий г1аре из цхьа тоаба,
Бессарабе да я ше лелаш,
Тахан хи йисте уж сеца ба,
Тиша чаьтаре набъе лерх1аш.
Г1оза, беламе я цар бийса,
Сиглен к1ал ю мерза наб,
Вордай чархашта хьал нийсса,
Ах гуча болаш к1увс эллаб.
Йоагаш ц1и я, дезал ба баг1аш,
Пхьер да кийчдеш сийнча баь т1а,
Чаьтара дехьа говраш я яжаш,
1аьма ча я уллаш наькъ т1а.
Еррига хьов уж цига 1ийча,
Маьрша дезалий хьаштий лар,
Са хуле ба уж баха кийча,
Истий ашарашца бераш еш г1ар,
Наькъа пхьоален тата д1аийца.
Бийса йоаккхаш табор йолча,
Ц1аьхха цхьа сатем хьаотт,
Хьахоз арара из тем болча,
1еха ж1алеш, говраш ю йорт.
Ц1ераш я маснахьа д1айоаяь,
Деррига д1атийнад, бутт ба хьежаш,
Лакхача сиглара ше цхьаь,
Тийна табор сийрдайоахаш.
ДОШО ГУЙРЕ ХЬА Т1А МА ЕНИЙ
Дошо гуйре хьа т1а ма ений,
Дунен бос ц1аьхха дахьош,
Саг1ийна де санна кеч ма даьдий,
Къулбаседе морхашца хьахьовш,
Мух баьлар, ц1ейзар, доаг1а хьа,
Бозбуъачал шийца дола 1а,
Хьакхаьчар даьржа к1орапашца,
Нажай гаьнег1а чуолладенна,
Дижар к1увсий из талг1ешца,
Кхашка, гувнаш т1а кхохкаденна,
Сецача хина берда йистош,
Шаьръяьй диллача лейво к1алхьош,
Къег из шелал вей г1аддугаш,
1ана оамала вей д1ат1адугаш.
ХЬО Х1АНА 1ЕХ, СА ГИЛА ДЫ?
Хьо х1ана 1ех, са гила ды,
Хьа фоарт х1ана 1очуяхай?
Кес хьай х1ана лестаяц те,
Гоаламаш х1ана 1увшац хьай?
Со веций х1аьта хьога хьожаш,
Баъа йиззалца хьона фуъ луш,
Е хоза беций урхий кхоачам,
Дошо бац те лийтай чулоацам,
Еций урхаш даьре йолаш,
Деций ланаш дото долаш?
Говро жоп лу мелхар йолаш,
Цхьан х1амо со йигай матар,
Хоз сона тата гаьнар долаш,
Лекхаш зурма, пхорч увг1 геттар,
1ех чубоаллаш боаккха бала,
Дукха леларгъяц со ловзаш ара,
Дукха яхаргьяц со хоза йолаш,
Сей кхоачамца се кура йолаш,
Каста ц1имхарча моастаг1а кара,
Са нувра кхоачам ше д1ахьоргба,
Дото ланаш баргашта к1алара,
Къа ца хеташ цо д1ахьоргда,
Цхьан х1амах са са хьувз,
Сона т1атехкача талбашта метта,
Хьа ц1ока моастаг1а сона т1атoc,
Хьацар даьннача са оаг1ош т1а.
КАВКАЗ
Кавказ улл сона к1ал, се цхьаь со цул лакхе
Латт кхерий лакха шув ше ураг1а бахача,
Гаьнарча з1огал тlapa, хьалг1етта из лаьча,
Сигала сеца латт гаьна доацаш, сона юхе,
Укхазара сона гу тоатолий духьигаш,
Херцача токхамий уж бирса юхьигаш.
Морхаш укхаза маьрша лел, сона лохе г1олла да,
Царех чудетталу таташ деш кхуркхолгаш,
Царна к1ал цу чхарий, ерзан я тархелгаш,
Кхерий 1ов хьагуш я цул лохе хьежача д1а,
Кхы а лохе яг1аш я йокъаенна кокарчий,
Т1аккха д1ахо хоалуш я хьуна гаьний петаргаш,
Оалхазараш дек цигча, удаш лел цига саьрчий.
Д1ахо цига наха шой б1енаш ма дехкад,
Цу маьлха босешка жа дажа ма лаьхкад,
Жа доажаду г1окказий цига жега боахкаш ба,
Арагва яха хий ший гечох удаш да.
Цига миска говра-баьрий ший ч1оже вахаш ва,
Цига ц1имхара Тирка хий ше дорха удаш да,
Из удаш додаш да, аькха санна увг1аш да,
Аьшка гома чуделла къона аькха ва санна,
Цо бердех ше каетт моастаг1ал деш санна.
Дулх хоаденнача аькхо санна,
цо дорха ший мухь бетт,
Бирсъенна ший талг1еш,
бердашта цо т1аетт,
Мецача талг1ешца цо
чхарех ший мотт хьекх,
Хургбац цох цунна кхача, цох бала пейда бац,
Цу чхарий 1алаьмат Тирк те1ош соцаш дац.
СИГЛЕНО ГУЙРАН ШЕ САДОАХАШ
Сиглено гуйран ше садоахаш,
Малх наггахь мара гуча ца боахаш,
Геттара лоацлуш доаг1а ди,
Хьуна юкъера баьде 1и,
Г1айг1ане шох хинна д1адаьннад.
Даьхко кхаш д1акъайладоахаш,
Г1аръеш г1ажаш хул д1айолхаш
Б1айхача мехка, хьагаргаденад
Вай саготдеш дола из 1а,
Кхаьчаб ноябрь коа тlа хьа.
Шийлача боадонга седкъа боагаш,
Кхашкар белхий тата д1адаьннад,
Нана берзаца борз я йоаг1аш,
Моцала п1ендараш т1адаьннад.
Из хоаенна новкъа йода говр,
Пурх беш я, лоралуча наькъахочо
Ма йодда хец из хилийта товр,
Са тоссаш г1окказ ара валац,
Цо доахан кхийчура ара дахац,
Делкъийга цо ший зурма лекхаш,
Гулдац ший доахан гон т1а лехкаш.
Йо1 яг1а ц1аг1а ашараш лекхаш,
Тха хьувзаш,1ана доттаг1 бага,
Ц1арх яхаш ба ше юхе боагаш,
Т1аккха шелал х1анз къарс яхаш я,
Дотоха къег из цу арахьа,
Дешашвар, рифма хьо езаш ва,
Х1ахьий д1аэца из сихаг1а.
Хозача паркетал ше хозаг1а,
Къег из хий хиннача шанаг1а,
Г1адъяха к1аьнкий тоаба д1ахьедаш,
Когсоалозашца лел из ша тедаш.
Ц1е когаш дола йийхьа г1аж,
Хи т1а нек де ше дага йолаш.
Ког ша т1а ловз, ше шек а йолаш,
Из лейже г1адъяхе 1ойож,
Хьакъедаш хьувзаш хьалхара лоа,
Хозахинна седкъилгаш ший доа.
АНЧАР
Биркъача яьссача эри ара,
Малхо деттача яькхача лаьтта,
Анчар-га ц1имхара ха санна,
Дунен гом т1а ше цхьаь латт.
Йокъала са кхоакхала ухача ара,
Даькъазача дийнахьа хьалт1аяьнна,
Хий дейнадац цунна, дохьаж мара,
Ткъовронаш цох цун йиза яьнна.
Цун коастах чакх из ше ма даьннад,
Ди делкъийга хулча й1овхалах,
Сарахьа из ше детадаьннад,
Бурилгаш хулаш боалозах.
Оалхазар цу т1а ха ма даг1ац,
Е ц1окъа лом цунна юхе дац,
Миха бирса хул цунна т1ахьайзе,
Ше д1ахо хьад цхьа бирса ц1айзе.
Нагахьа морхо цунна боййа пурх,
Михаца лесташ долча г1анаша,
Цу тlepa дохьаж 1очукхухь,
Ма доаг1ара г1омараг1 из чудолаш.
Саго саг цига вахийтав,
Ц1имхара хьежа, амар денна,
Шийга яхар де вож д1авахав,
1урра юхакхоачаш, дохьаж дена.
Бенаб цо дохьажа из к1ув.
Га енай маьлхара г1анаш доахкаш,
Бос бахача юхь тlapa хьацар ув,
Тоатолгаш хинна ше 1омехкаш.
Хьаденад, к1аьдвенна из вежав,
Коаст техача буна к1ал ше вожаш,
Из миска лей 1оажала вижав,
Низ болча паччахьа гош т1а водаш.
Паччахьо дохьаж т1а ма хьекхад,
Ше яхар деча т1аьскаш т1а,
Царца 1азап цо дахьийтад,
Ший мехка гонахьа адамашта.
ГАГИЕВ ГИРИХАНА ТАРЖАМАШ
***
Аз сайна дег1ад, кулгаца хьадаь доаца
Цхьа алам... Цунгахь даим никъ хургба.
Цун корта, паччахьашта бетташ боаца,
Александрийски столпал лакхаг1а ба.
Со лергвац веррига а - лираца барта
Са са д1ахо а даха дусаргда.
Цхьа поэт-мукъаг1а дийна мел ва, баркал
Дунен чу болчар сона яхаргда.
Ший наьна меттала са сийле яккха
Хьожаргва Россе вахаш-1еш мел вар:
Славяний т1ехье, финн, х1анзалца акха
Тунгус, калмык - дог аренашца дар.
Со безаме хургва массаза наха
Сай лираца дикал сомаяьхандаь,
Мукъале ювцаш г1ийртандаь се ваха,
Мискашта аз къахетам бийхандаь.
Са муза, даим Даьлага ладувг1а,
Ца кхераш 1оттарах, ца ехаш паччахьа кий,
Хьайх фухха дувце а, теркал ца еш нувхаш –
1овдалца къувсар 1овдала ше ма вий!

ВАКХИЧЕСКИ ИЛЛИ
Мичад зовне вай илли?
Айде ловзар, боатт1ош бала!
Бахалба вай мехкарий,
Истий эша ма болба Дала!
Дизза дотта чхьаг1ар, х1эй!
Екийташ бухе
Г1озарч чуухе,
Хургда мерзаг1а вахар вай!
Айде пелаш, айде цхьана!
Музай сийна!
Хьаькъалца тайна!
Лепа, сийле йола малх!
Лампай сердло, малх хьалбоалаш,
Лаьг1луш санна, къайлайоалаш,
Иштта, харцача хьаькъалах
Боккъонца долча хьаькъала йисте,
Малх мо долча хьаькъала йисте
Х1ама дисац... Цхьаккхе мах
Боацаш, харцдола хьаькъал хад...
Хоастам - малха!
Йохийла боад!

ТУТМАКХ
Баьдеча набахте, аьшках гом баьча,
Ваг1а со. Самукъа хьалкхийна лаьча,
Са новкъост, кора к1ала, ткъам бетташ ший,
Кхачах з1ок етташ да,
1увдийташ ц1ий.
31ок етташ, д1акхувсаш,
согахь хьежж фийла,
Ца1 йолаш санна из -
тха шинне уйла.
Б1аргашца, ц1ог1аца д1ааравех:
- Г1оргда вай!
Ткъамалла даккха хьай дег1!
Вай - мукъа лаьчарчий -
Мукъале йолча
Д1аг1оргда, д1а-а-а морхех
Лоам къедаш болча,
Сийна форд ловзача д1аг1оргда вай,
Михаца декъардухь мукъален ц1ай!
СТЕНЬКА РАЗИНАХ ДОЛА ИЛЛЕШ
Цу Идал, цу хи т1а, цун шорал тедаш,
Доаг1аш да гил-кема, юхь ира йола.
Гуш ба гил-кема т1а, шоай пескаш хьекхаш,
Казакаш-к1антий, т1ах аьнна бола.
Хьалхашка ваг1а, ший кара доал дар,
Ший кара доал дар - ше Стенька Разин.
Хозалла яла йоал цунцара кхалсаг –
Есарал йоалаяь персаьний йо1-сув.
Д1ахьажац Разин паччахьий наькъан
Йолча цу йо1ага... Идалга хьеж из,
Ший нана-Идалга... Йоах Стенька Разино:
"Са нана-Идал, хьамсара нана!
1а, вича хана денз, со кхе ма ваьвар,
Й1аьхача бийсашка терка ма ваьвар,
Дарц-ду1а ва даьлча, со хьулаваьвар,
Наб-сатем фуб ца ховш, со лораваьвар,
Са майрача к1анташта фос 1алашъяьяр,
Тхогара-м совг1аташ хиннадац хьона..."
Хьалг1еттар циггача из Стенька, ва Разин,
Хьалг1еттар лаьрхх1а, юхь ц1имхара йолаш,
Катехха хьалъийцар персаьний йо1-сув,
Лосттаяь чукхессар додача цу хи чу –
Ший нанна-Идалла совг1ат дир цунца...

***
Цу гуржий гувнаш т1а улл бийсанар боад,
Арагва дода сона хьалха.
Са г1айг1а сийрда я, из яйлуш латт:
Са г1айг1а хьох йиза я алхха.
Хьох, цхьаннех хьох... Са дог сатийна да,
Бац цхьаккхе бала из д1алоацаш...
Дог – дуне дезаш да, дог дийна да,
Ца доахалундаь безам боацаш.

***
Кхы вайна юкъе цхьаккхе бувзам бац...
Т1еххьара марх1адехка ховха гош,
Бакъвала г1ерт со... Х1ама хулаш дац...
"Чакхдаьннад шедар", - хаьдда да хьа дош.
Кхы д1ахо се аз 1ехаверг ма вац,
Кхы бувцаргбац сай бала. Д1аг1оргва.
Вай цхьана хьийгар дицде хьожаргва.
Хьа безам Дала сона бег1абац.
Хьо къона я. Хьа хозал лепаш я –
Хьо дуккханешта езалуш хургья.
***
Сай б1аргех лешаш долча хиво сона
Сатем лу... Бала кодабергбац хьона.
Ше увзаш долча 1азапех са сина
Хулаш я морзал... 1еш ва, цунах тинна.
Хьо, вахар, г1а да! Г1анахь гуш да шедар!
"Д1а ма г1о!" - яхаш, дергдац хьона хетар.
Сай безамо ду 1азап деза долаш,
Со вах...
Лергва со, безам дег чу болаш.
1АЬРЖА ШОВЛАКХ
Б1аргадайча шовлакх, к1ора мо 1аьржа дола,
Лаьг1бе магац бала, дега доал деш бола...
Къона волча хана вар со дуне дезаш,
Цхьа гречанка яр са, сай сил дукхаг1а езаш.
Со а везар цунна; хьестар, барташ доахар...
Бакъда, мерза вахар кастта даьлар oaгlop.
Морзал йицъеш, 1аьржа ди т1акхаьчар сона,
Цу барташта меттел дохьаж кхаьчар сона...
Цкъа аз бийхар хьаьший, ц1ай де дагадеха...
Чуваьлар цхьа жугте, корах х1ама теха.
Цу къаьнашко аьлар: "Хьо парг1атта 1ешше,
Хьа гречанка хьона кхычунца эхь деш я".
Оакхал денар, дошув денна, араваьккха,
Сайна мут1ахь волча лайга кхайкар т1аккха.
Говрашта нувр тилла, лехкар оаха чехка,
Хоамо чов яь дог-м делхар, даггар ч1ехкаш.
Сай гречанкай коа-ни1 б1аргагушше, ц1аьхха,
Боад техар б1аргашка, висар низ д1абаха.
Чуваьлар со ц1аг1а, сайна эхь даьр лохаш...
Эрмало вар цунна д1айха барташ доахаш...
Къоагадир аз болат, х1ама б1арга ца гуш,
Вож д1акерчар ц1ийла, х1ама ала ца кхувш.
Йо1а б1арахьежаш, босд1абаха йолча,
Вокхана м1арга бетташ, 1имад йоацаш волча,
Дукха 1ийр со... Ц1ог1а хозар: "Къинт1ера вала!"
Ц1ий мохкадаь ц1аькха, бир аз сайна бала.
Елар са гречанка! Цунца белар безам!
Хьакхийтар со ц1аьхха, кхийтар фу де деза:
Сай гречанкай 1аьржа шовлакх 1о а даьккха
Болат ц1ендаь цунца, из д1акхессар т1аккха.
Бийса еча, лайво тата ца деш цхьаккха,
Дунай берда т1ара чукхайсар уж шаккха.
Цу хана денз барташ доахаш вац цхьаннена,
Вах, сакъийрда айса бийсаш йиц а енна.
1аьржа шовлакх... Цунна, тувлавелча санна,
Б1арахьеж со, дегах 1аьржа кхера хинна.
***
Малав шо, талг1еш, совцаяьр?
Шун мукъа адар д1адийхкар?
Шун кхехка хьинар лаьг1 а даь,
Шун оамал хийцар - шоах 1ам баь?
Са дег чу г1ойле, тешам, бала
Соцабаьр малав сога ала?
Мух ловзабала!
Дала ду1а!
Са1увда сатем бохабе!
Ди тоха! Хий далийта мукъа!
Хьадаста дийхкар!
Низ дийнбе!
МОРХ
Дехача цу ду1ан т1еххьара морх,
Ма цхьаь йисай-кха хьо сигала лела.
Морх яц хьо ца1 мара сигале баьдъеш,
Г1оздаьнна доаг1ача денна ца езаш.
Ма дукха ха яцар, еррига сигале
1а хьайна чулийца, ди детташ даггар,
Т1оа сегаш ц1енхаштта, хьогденна лаьтта
Мехкача дог1аца дийнде хьо г1ийрта.
Тоъаргда! Д1аяла! Ха хьа чакхъяьннай,
Дийнденнад из лаьтта, д1адижад ду1а.
Цхьа тайжа мух бисаб...
Г1аналгаш хьесташ,
Ма хулла сихаг1а хьо лалла г1ерт из!
ДОШУВИ БОЛАТИ
"Шедар са да!" - дошувс аьлар,
"Шедар са да!" - болатага даьлар.
"Деррига эцаргда!" - дошувга ийккхар,
"Деррига доаккхаргда!" - болато ч1оаг1дир.
***
Шедар - хьона хетадаь:
Догд1алувца илле оаз,
Кхывар ловш ца хилар аз,
Цатоам - кхыяр елхаяь,
Сийле, бохам, мехках ваккхар,
Уйлай хозал, сердало,
Зе ца зувш 1а сайх ц1и яккхар,
Бекхам - из а хьона лу!

***
Сино вутаре таккхалча,
Къайлаг1а ца хьувзаре са,
Уккхаз 1ергвар со, хьо йолчча,
Хьоца яа мерза ха,
Г1айг1а, бала юстарадоахаш,
Ялсмале дуненах еш,
Хьа когашта барташ доахаш,
1а мел оалар теркалдеш.

***
Кийчле, доттаг1а, кийчле. Дего сатем бех.
Ца1 шоллаг1чоа т1ехьа вай денош д1алелх.
Х1ара сахьат ме доал лаьг1лу вахара к1едж,
Ираз дац дунен чу. Бакъда ба сатем.
Духхьал сатем лехаш бу хургдолчоа зем.
Ведда къайлавала г1ерт со, к1аьдвенна лай,
Шорттига къахьега йиш хургйолча сай.
***
Со ва, Инезилья,
Хьа кор лорадеш,
Наб кхийтта Савилья
Улл, 1имад ца еш.
Хьо яга ма яга —
Вай толам хургба.
Са доалахьа я шпага,
Гитара а я.
Наб хьона т1аг1орте –
Г1отто хьожаргва,
Хьа къаьнавар г1отте —
Из 1овулларгва.
1охеца муш корах —
Со дукха говргвац.
Хьо хьелуш х1аний-те?
Аз кхывар ловргвац!
Со ва, Инезилья,
Хьа кор лорадеш,
Наб кхийтта Савилья
Улл, 1имад ца еш.
КЪАЙЛЕ ЯСТАР
Хьо еза сона, хьоа хьаьрабоахаш
Яле цкъаза эг1азло.
Хьа гошта юха а барташ доахаш,
«Кхы иштта хургвац!» — дош ма лу.
А, товш дац сога эг1азъахар,
Сатемах, теша, со а хьог.
Цхьабакъда, к1алт1арадоахаш вахар,
Дуташ дац безамо са дог.
Хьо елаялча – сона г1ойле,
Д1аерзе хьо – са дуъ аз сай,
Аз б1арччача дийнахьа хьийга хало
Йицлу, 1а кулг хьаделча к1ай.
Хьо йоацаш – даим дег чу бала,
Хьо йолаш – 1азап озаш хул.
Мел дукхаеза хьо д1аала
Сай деррига денал ду аз гул!
1олувза ког е коча шершам
Хьахозе, лергах кхете оаз,
Хац фу хул,
Бакъда кер чу – керчам!
Уйлаех вох – тешал ду аз!
Ма хоза я тха хьувзаш ягlaш,
1охийца керта й1аьха к1еж...
«Са Даьла, оарцаг1вала!» — яхаш,
Со бер мо хьона б1арахьеж.
Сакъерда йодаш хилча ара
Саг воацаш хьайца хьо цкъаза,
Сатоха низ бац – айя, мичара!
Со кхелла вий–теш ираза!
Хье цхьаь йисача, б1аргех боаккхе
Хи т1адам – сона ла магац.
1охайна, доккха са 1а доаккхе –
Цхьан юкъа дуне б1аргагац
Опочке ухаш, денош дахар,
Садайча – фортепьяна зов...
Хьо йоацача дац сона вахар!
Са хьал во долга хьона хов!
Алина! Ма хилал сел къахьа,
Ма бахал хьай са безам бег...
Из-м, са деррига къинош бахьан,
Ца боаг1аш хила а сона мег.
Хьахьажал-мукъаг1, елаяле,
Т1аэцаш санна... Аз сакъерд!
Со 1ехаве дац в1алла хала,
Со се а 1ехавала г1ерт!
***
Са ц1ийла безаман ц1и йоаг,
1а лотадаьд хье еза дог.
Хьа барташ чхьаг1ара мегтел
Да сона... Дахал, кхо ма дел!
Хьай хоза корта лохбел ц1аькха,
Лохбел хьай, г1адбугаш са накха!
Д1ахьо вай иштта еррига бийса,
Ди отталца, боадонца къийса?!
***
А, а, са бокъо яц, со вухьаргвац
Сай безамо мел яхар гучадаккха.
Сай сатем лорабу аз.
Вицлуш вац
Сай дог сайх г1ерталга ц1и яккха.
Аз биаб безам. Биар тоъаргба...
Х1аьта а хац се сендухьа тохалу
Ио1 гучаяьлча...
Сигален хозало дог к1алт1арадоаккх...
Ер дуне – бала ба!
Со сендухьа корзаг1воал?
Мегаций аз,
Б1аргашца водаш цу йи1ийна т1ехьа,
Сай ловцаш доахаш, цунна ираз деха,
Ца хилар деха цхьаккхе вас?
Мегаций деха: йолаш кадай, дийна,
Из г1оза яхалга, цхьа малайк мо?..
Кхыметтел, цо хержачоа шийна
Ца хилар деха цхьаккхе во?!
БИЙСА
Ховха са оаз, сатем бохабеш,
Наб ца яйташ я, хьо хестаеш.
Г1овге – к1ерам. Коре — седкъа гуш...
Са муг1араш, в1аший хьерчалуш,
Тоатол хинна, шортта удаш да...
Уж муг1араш хьох хьалдизза да.
Хьа б1аргаш да сона хьалха лепаш,
Мерза хьежаш согахьа...
Царех хьегаш
Волча сона хьа оаз хозаш я:
«Веза сона... Веза... Со – хьа я...»
ХОЗАЯР
Цох доаллаш мел дар — шедар тайна,
1ото1ош дуне, из лакхъеш.
Ший хозалах эхь хеташ санна,
Из я сатийна, г1оза 1еш.
Дахьоже из, хьалъайдаь б1аргаш,
Гобаьккха кхоллаш дегаг1оз,
Д1абоал, цун хозал ла ца могаш,
Кхыболча хозабарий г1оз...
Хьо миччахьа воде, фухха лаьрх1а,
Кхехке а дег чу ше мел дарг,
Из б1аргаяйча, соц хьо ц1аьхха,
Цун т1ера ца боаккхалуш б1арг.
Цун, Дала езъяь, хозал гуш,
Соц, д1ахо ког ца боаккхалуш.
Ц1а сийрдадеш мо к1ерамо,
Дог сийрдадоаккх цун безамо!

http://nbri.ru/kraevedenie/nauchnaya-deyatelnost/pushkin-a-s-na-ingushskom-yazyke/pushkin-a-s-na-ingushskom-yazyke.pdf

Эжи Ахк
28.03.2015, 16:31
http://www.youtube.com/watch?v=tkskQU56ooY

Эжи Ахк
03.04.2015, 18:56
MOXK BAHAN LATAR
1.So daxaca mexka va Ghalghaj
Dha bovzalba soa max
Jer moxk bitaras ba vej dej Thema tha birza nax. Jer moxk bitaras ba vej dej Thema tha birza nax.
2.Thix tuoxam boacas lat vej nax
Ghalghaj mica xennav lej.
Dosoca qhegas joa iz chi,
Jitaras ba vej dej.
Dosoca qhegas joa iz chi,
Jitaras ba vej dej.
3.Car chivo jilla ja vej jurt,
Vej kov, vej kart.
Chan da thihenas vej jale,
Vej xala beza cha bart.
Chan da thihenas vej jale,
Vej xala beza cha bart.




MOXK БАХЬАН ЛАТАР
1.Шо дахача мехка, ва Г1алг1ай
Д1абовзалба шой мах.
Ер мохк битараш ба вей дей,
Т1ема т1абийрза нах.
Ер мохк битараш ба вей дей,
Т1ема т1а6ийрза нах.
2.Tlex туохам боацаш лат вей нах,
Г1алг1ай мича ханнав лей.
Дошоца къегаш йоа из ц1и
Йитараш ба вей дей.
Дошоца къегаш йоа из ц1и Йитараш ба вей дей.
3.Цар цIиво йилла й вей юрт,
Вей ков, вей карт
Цхьан даь т1ехьенаш вей йале,
Вей хала беза цхьа барт.
Цхьан даь т1ехьенаш вей йале,
Вей хала беза цхьа барт.

ЗАЩИТА ОТЕЧЕСТВА

1.О ингуши! В том краю,
где вы живете,
Знайте себе цену.
Эту землю нам оставили
Наши воинственные предки.
2.Без упрека сражаются вей нах,
Не был рабом г1алг1а,
Имя это, сверкающее, как золото,
Оставили нам наши предки.
3.Кровью предков основано наше
село,
Наш двор и границы.
Если мы потомки одного предка,
То должны быть едины.
(Перевод Берснако Джабраилоеича Газикова)

Магомедовна
04.04.2015, 23:06
Эжи Ахк спасибо за великого Кодзоева. Нам бы у него учиться, пока не поздно!