Страница 1 из 2 12 ПоследняяПоследняя
Показано с 1 по 10 из 18

Тема: ГIАЛГIАЙ ТЕПТАР: "ХоамфайтоН" (Хьаржа Йоазув)

  1. #1
    Осваиваюсь
    Регистрация
    10.10.2010
    Сообщений
    415
    Поблагодарил(а)
    32
    Получено благодарностей: 207 (сообщений: 156).
    КlЕЗИГА-ДУКХА ВАЙ МЕТТАХ ЛАЬЦА
    йоазув САПРАЛ МИКАЬИЛ


    Вай метта юкъе дукха даьржа хийра дешаш да, массала говзалашаех (техниках) лаьца. Кхыметтал из ''техника'' яха дош а тlехьа.

    Техника яха дош ше a джелтий метта чура хьаденнад ''τεχνικός'' яхаш дола. Цун овла ба τέχνη — искусство, мастерство, умение яхилга да эрсий меттал хьатаржамдеча. Цун тарра маlан чулоацаш вай а дош да, говзал яхаш доа. Са хаттар мала да аьлча, техниках техник ца а оалаш, говзалаш ала мегаций вай. ''Керда говзалаш арахецаш латта'' оалаш хозагlа деций ''керда техника арахецаш латта'' оалачул.

    Из цхьа дош мара хьаlийца ца lеш вай гlалгlай мотт баларе-м хала дацар. Из даькъаза дошлорг хьадийлачул тlехьагlа мел лохаш дола дешаш хийра дешаш да-кх: трактор, комбайн, сеялка, пылесос, кхы а дlахо. Цу тайпар дешаш дашха безам бар са чlоаггlа.

    Трактор яха дош юха а лаьттина метта чура хьаийца да, ''trahere'' - озаде яха таржам а долаш. Лакхе аьннача мо цох ''трактор'' ца оалаш ''озадерг'' аьнна е ''хlамаозадерг'' цlи а тилла леладе бокъо йоацаш да вай из хийра лаьттина дош.

    Комбайн яха дош аьмрика метта чура хьаденна да. Вай метта тlа из доаккхаш хилча ''ялатгулдерг'' хийцца ала мегаш да. Иззамо ''сеялка'' - ''дlаде'' яхаш дола дешаех хьахинна эрсий дош, вай меттал ''ялатдlадерг'' ала мегаш дац цох. Пылесос а ца оалаш домбуарг аьлача нийсагlа хургдолаш санна хета сона вай lилманхоша фуннагlа а дувце.

    Ераш да-кх шоана согара кlезига-дукха гlалгlай дешаш, уж эрсий чуэцамаш кlорда-м даьд сона, шоана бакъдар дезий:

    домбуарг (йа) - пылесос
    говзалаш (йа) - техника
    хlамаозадерг (йа) - трактор
    хlамаозадерхо (ва, йа) - тракторист/ка
    хlамаозадерхой (ба) - трактористы
    ялатгулдерг (йа) - комбайн
    ялатгулдерхо (ва, йа) - комбайнер
    ялатгулдерхой (ба) - комбайнеры
    ялатдlадерг (йа) - сеялка
    ялатдlадерхо (ва, йа, ба) - водитель сеялки
    Последний раз редактировалось Sapral Mikail; 02.03.2012 в 00:18.
    Хlара дийнат ший меттал лувш, мискинг гlалгlа ший мотт боацаш кхувш...

  2. 1 пользователь сказал cпасибо Sapral Mikail за это полезное сообщение:

    dt52 (11.04.2012)

  3. #2
    Осваиваюсь
    Регистрация
    10.10.2010
    Сообщений
    415
    Поблагодарил(а)
    32
    Получено благодарностей: 207 (сообщений: 156).
    КlЕЗИГА-ДУКХА ВАЙ ДЕШАЕХ ЛАЬЦА
    йоазув САПРАЛ МИКАЬИЛ

    Мотт хоза ба вай, ала хlама доацаш. Шира овла а боaлаш, кlоарга замана чура хьабоагlаш а ба из. Амма бакъ да, вай меттаца хоттаденна леладеш доа таханар дошлорг чlоагlа эсала а из а доацаш чlоагlа цачулоацаме а да.

    Массала эрсий дош ''физкультура'' е тахан гlордаьнна ''спорт'' яхаш леладеш доа хийра дош вай меттала а леде йиша хургдар, безама хилча, амма бакъ да, дошлоргашта ''спорт'' е ''физкультура'' аьнна латт цу тайпар дешаш. Из ''физкультура'' яха дош хьадашха хьожий вай. Шинна доакъоех хьахинна дош да, ''физическая культура'' яхаш доа, вай метта ''нидза оамал'' хийцца ала мегаш дола. Иштта гlалгlай меттал ала мегашдоа ''нидзоамал'' яха дош вайчар е ''спорт'' аьле оала е ''физкультура'' аьле цlи йоаккха. Из а lояздеш a дlаоалаш а вlалла башхало йоацаш ''паьскултура'' аьнна е ''пезкъулатур'' аьнна алап а ца хувцаш дlаоал ший долчча эрсий меттаца. Из ''паьскултура'' дош кlезига къаьно хеташ хlанз дукхагlа ''спорт'' яхаш доа дош хьахоз. Хlаьта из дош ширача паранзера денна да ''desport'' яхаш дола - (игра, развлечение) эрсий меттал аьлча. Вай метта юкъе-м уж дешаш долаш ма дий: ловзар, самукъадалар. Нидзаца уж хоттаденна хилча хийцца нидзловзар, нидзсамукъадалар аьлча харц хlама да аьнна сона-м хетац, уж эрсий а хийра а дешаш юкъе леладечул.

    ''Тренировка'' яха дош ингалса метта чура денна дош да, ''training'' цара меттал из оалаш хилча, ''to train'' яха хандешаех хьахинна дош да эрсий меттал (обучать, воспитывать) яхилга а долаш. Вай меттал ''lама, кхетамца кхеде'' яхаш да уж. Укхаз нидзlамар товргдолаш санна хета сона. Оалача хана a ''нидзlамар де вода со' оалаш дукха хозагlа да ''тренировка де вода со'' оалачул. Уйла йе дукха даха шоаша лелача данне.

    нидзоамал (йа) - физкультура, спорт
    нидзоамалхо (ва, йа) - спортсмен, спортсменка
    нидзоамалхой (ба) - спорстмены
    нидзловзар (да) - спортивная игра
    нидзловзархо (ва, йа) - участник спортивных игр
    нидзловзархой (ва, йа) - участники спортивных игр
    нидзсамукъадалар (да) - спортивное развлечение
    нидзяхьар (да) - спортивное соревнование
    нидзяхьархо (ва, йа) - участник спортивного соревнования
    нидзяхьархой (ба) - участники спортивных соревнований
    нидзlамар (да) - тренировка
    нидзlамар де - тренироваться
    нидзlамархо (ва, йа) - участник тренировки
    нидзlамархой (ба) - участники тренировки
    Последний раз редактировалось Sapral Mikail; 02.03.2012 в 00:10.
    Хlара дийнат ший меттал лувш, мискинг гlалгlа ший мотт боацаш кхувш...

  4. 1 пользователь сказал cпасибо Sapral Mikail за это полезное сообщение:

    dt52 (11.04.2012)

  5. #3
    Осваиваюсь
    Регистрация
    10.10.2010
    Сообщений
    415
    Поблагодарил(а)
    32
    Получено благодарностей: 207 (сообщений: 156).
    ОЛИМПИЙСКИ ИГРАШ Е ОЛИМППА ЛОВЗАРАШ
    йоазув САПРАЛ МИКАЬИЛ

    Кхы цхьа дош да вай хьадашха дезаш, ''атлет'' яхаш доа. Из дош ширача джелта метта чура хьадоагlаш да, ''ἀθλητής'' яхаш доа цlи а йолаш, эрсий меттал аьлча (участник состязания, борец) маlан чулоац цо. Гlалгlай меттал (яхьара доакъошхо, бугlа) оал вай, из вlалла ала делча. Амма сона хетачоа ''атлет'' доа дош кхы селлара хийра дош дац гlалгlашта, кlезига-дукха гlалгlай мотт ховш болча наха, ''атта лета'' доа маlан сиха зувргда, керта хьовзам бе а ца безаш. Укхаз дешай кlоарга маlан да, атта а кадай а лата могаш воацачох ''атлет'' аьнна цlи луш хиннайац хьалха, тахан цу дешай кхыдола уйласурташ хьаэтта латте а. Хlаьта а гlалгlай меттал из нийса оалаш хилча атталетар хургда аьнна хета сона. Таханар атталетараш эрсий меттал аьлча ''профессионалные спорстмены'' яхаш боа, шоай болх дика ховш боа нидзоамалхой ба. Атталатар шинна дакъах декъалуш да: дай атталатареи деза атталатареи.

    Кхы цхьа да, ''Олимпийские игры'' яхаш доа цlи, вай цхьацца дола йоазонашка юкъе ''Олимпийски играш'' аьнна яздаь хул, иштта lояз ца доре, дикагlа хургдар. Гlалгlай ший боккъонца хьадоагlа нийсalояздaр зем а беш вай из lоязде гlийртача ''Олимппа ловзараш'' аьнна lояздергдар аьнна хет сона. Кхы вlалла хlама деций а, аьропе бахараш цунах шоай меттал цlи ма кхоабий: Olympische Spiele, Olympic Games, Les Jeux olympiques иштта дlахо а.

    Гlалгlай меттал уйла йе хьожий вай, эрсий уйлаш юстара а доахаш. Баркал шоана!

    атталатар (да) - атлетика
    атталетар (ва, йа) - атлет
    атталетараш (ба) - атлеты
    дай атталатар (да) - легкая атлетика
    деза атталатар (да) - тяжёлая атлетика
    Последний раз редактировалось Sapral Mikail; 02.03.2012 в 00:08.
    Хlара дийнат ший меттал лувш, мискинг гlалгlа ший мотт боацаш кхувш...

  6. 1 пользователь сказал cпасибо Sapral Mikail за это полезное сообщение:

    dt52 (11.04.2012)

  7. #4
    Осваиваюсь
    Регистрация
    10.10.2010
    Сообщений
    415
    Поблагодарил(а)
    32
    Получено благодарностей: 207 (сообщений: 156).
    ПРОМЫШЛЕННИ ТЕХНИКА Е ГlУЛАКХАЙДАРА ГОВЗАЛАШ
    йоазув САПРАЛ МИКАЬИЛ

    Говзалаш дага а лаьца, хlама язде кулгаш селлара кlомлуш хиларахь, цу тайпар уйлахетараш сацад, гlулакхайдaра говзалаш вай меттал хьадашха чlоагlо йаь йолаш.

    Эрсий дош "промышленность" гlалгlай меттал "гlулакхайдар" аьнна хийцца ала мегаш да, хlана аьлча мехка гlулакх айдеш доа хlаманца гаргало тaсса да цу тайпар дешай маlан. Ингалса метта Industry аьнна оал цох, лаьттина метта чура хьаийца industria (гlулакх, балха тlерахилар), ший тайпар маlан чулоацаш доа дош.

    Гlалгlай меттал "предприниматель" хьо ала велча, воакъ аьннача вуса, хlана аьлча гlалгlай меттал изза мо доа дош дошлоргаш тlа доацандаь. Хlана дац, вай lилманхоша а лакхадешархоша а уйла ца йандаь. "Предприниматель" яхаш воа саг, фу саг ва, малагlа декхараш хоттаденна да цунца. Из ший доалахьа хlама йолаш воа саг ва, лоаца аьлча ший хlама доалдеш воа саг ва, тика йар, базар йар, паьбрик йар, иштта вlалла чаккхе а йоацаш. Хlамадоаладерхо хила везаш ва-кх из, веций. Тlаккха хlанзалца "предприяти" лела мел даьча, "хlамадоаладар" хийцца леладе йиша хургда аьнна хета сона цун кога метта. "Предпринимательски законаш" ала а ца дезаш, хозача гlалгlай меттал "хlамадоаладара бокъонаш" оалургдолаш санна хеташ а ва.

    Лакхе хьоадаь доа "хlамадоалдараш", эрсий меттал аьлча "предприятия" шортта белха меттигаш чулоац: пхьoалeнaш, паьбрикаш, каьмбинаташ, гурчаш, хьинарлургаш, чаьхташ кхы дlахьо а. Наха болхбера тайп-тайпар кечалаш хьайеш йоа меттигаш йа уж. Цо гlулакхайдарах лаьца къаьстта дергда вай кхы къамаьл, хlанз вай хьадашхадеш доа дешаш гlулакхайдaра говзалашца дувзденна да.

    Моллагlача дихоама тlара йоазув lодийшачул тlехьагlа, цу тайпар гlалгlай меттал дешхоттамаш нийслу: Промышленни болхло, паччахьалкхен промышленник мо лархlа мегаш ва. Завода хьакимаш керда техника чуэцара духьа тайп-тайпар направленeш промышлять деш бар. Иштта дlахо а. Эрсий меттал из аьлча иштта хургдар: Промышленный работник, может вполне считаться государственным промышленником. Начальники завода промышляли над разными направлениями для принятия новой техники. Хlаьта аз иштта lояздаь хургдар из, гlалгlай меттал из lояздеш хилча: Гlулакхайдaра болхло, паччахьалкхен гlулакхайдaрхо мо лархlа мегаш ва. Паьбрика хьакимаш керда говзалаш чуэцара духьа тайп-тайпарча оагlошта гlулакхайдеш бар. Фуд укхаз хlанз ца кхетадал а, эрсий дешаш юкъе доацаш lо ца яздал а. Вай мотт дукха хозагlа ба аьнна хета сона, эрсийчул дукха тайнагlа а болаш.

    Хийла нийслуш хул "тайп-тайпар пхьоаленаш дицлуш латта" ала дезача "тайп-тайпар ремеслош дицлуш латтa" аьнна оалаш. Цо эрсийча деша вай воай дош хилча, хlана леладац вай из вай метта юкъе. Аз шеко йоацаш, бlаь паьрсант, оттадаь хургдар вай къаман нах "добывающая промышленность" ала белча "добывающи промышленность" аргдолга, "даккхара гlулакхайдар" ала мегаш долча, дезаш а долча. Иззамо дукха уйла йе ца йезаш "обрабатывающи промышленность" аргдар, "кийчдара гlулакхайдар" ала дагадоханза а болаш. Иштта да-кх вай таханар хьал. Кастта эрсий мотт буцаргба аьнна хета сона, гlалгlай дешаш хьакораданза а хьадагадоханза а долаш. Дараш а тlехьа хийла дицлургда, дицлуш латташ а да.

    Ма яххара со ала велча, из сона хеташдар да, амма бакъ да, оаша шоай безамбар де, гlалгlай предприниматель ала шун бокъо йа, гlалгlай предприяти ала а, шоана из иштта наьна меттал нийсагlа хетий, дика-м да, дlалеладе!

    гурче (да) - рудник
    гlулакхайдар (да) - промышленность
    гlулакхайдара - промышленный
    каьмбинат (йа) - комбинат
    каьмбината болхло (ва, йа) - работник камбината
    овсар (да) - изобилие
    овсарле (йа) - производительность
    паьбрик (йа) - фабрика, завод
    паьбрика болхло (ва, йа) - работник завода
    пхьар (ва, йа) - мастер
    пхьараш (ба) - мастера
    пхьоал (да) - ремесло
    пхьоале (йа) - мастерская
    пхьоарал (да) - мастерство
    хьинар (да)- энергия
    хьинарлург (йа) - электростанция (зем бе: power station, Kraftwerk)
    хlамадоалдар (да) - предприятие
    хlамадоалдерхо (ва, йа) - предприниматель
    чаьхта (йа) - шахта
    Хlара дийнат ший меттал лувш, мискинг гlалгlа ший мотт боацаш кхувш...

  8. 1 пользователь сказал cпасибо Sapral Mikail за это полезное сообщение:

    dt52 (22.04.2012)

  9. #5
    Осваиваюсь
    Регистрация
    10.10.2010
    Сообщений
    415
    Поблагодарил(а)
    32
    Получено благодарностей: 207 (сообщений: 156).
    НАХ КЪОАСТАРЛО ДОАЦАШ МЕГАШ БАЦ
    йоазув САПРАЛ МИКАЬИЛ

    И. А. Оздойнаькъан эрсий-гlалгlай дошлорга тlа хlама хьожаш хилча, хийла вlалла хьажа дезаш а доацаш вуса. 1980 шера арахийца да из, бакъдар аьлча, вай меттаца дукха болха ца баьлга а дикка гуш да. Эггара хьалха новкъадар фуд аьлча, гlалгlай дешай класс йовзаш хулац цу тlа, дукхагlа доа дешаш шоай долчча тайпар эрсий дешаш да хьатаржамдаьчул тlехьагlа, башхало йоацаш. Дош эцаргда вай хьа, цу дошлорга тlа латташ доа, масала "еврей", гlалгlай меттал "жугте". Цо дошлорга тlа из иштта хьатаржамдаь латта:

    евреи мн. жугтий
    еврей м еврей, жугте
    еврейка ж еврейка
    еврейский -ая, -ое еврейски, жугтий;
    еврейский язык жугтий мотт


    Сона ховча данне, (жугте (ва) - еврей, жугте (йа) - еврейка), оалаш хилча, ший гойтама класс хьа а хьокхаш, моллагlача саго кхетадергдоа хlама йа, йеций. "Еврейски" санна оалаш да, вай гlалгlай меттал "жугтий" ала бокъо хилча, со кхеташ вац, шо дий цунах кхеташ? Сона хетарга, вай мехка цо дошлорга тlа латтача тайпар уйла йеш хьабоагlа вай къаман нах, цудухьа дукхагlа арадоалашдар эрсий дешаш да, гlалгlайдараш доацандаь.
    Хlара дийнат ший меттал лувш, мискинг гlалгlа ший мотт боацаш кхувш...

  10. 1 пользователь сказал cпасибо Sapral Mikail за это полезное сообщение:

    dt52 (22.04.2012)

  11. #6
    Осваиваюсь
    Регистрация
    10.10.2010
    Сообщений
    415
    Поблагодарил(а)
    32
    Получено благодарностей: 207 (сообщений: 156).
    ЦХЬАН МЕТТЕ САЦА ЛАТТАШ БОА МОТТ
    йоазув САПРАЛ МИКАЬИЛ

    Аз фу зийнад аьлча, дукха тайп-тайпар йоазош да, вай мотт бlаьхий а, къаьна а ба оалаш. Из къаьна болга-м ховр сона, селлара къаьна из хиннабецаре, сигале тlа уха дезаргдацар са а вешта вай наха а гlалгlай дешаш хьалахара духьа. Аз из иштта хlана яха аьлча, вай дошлоргаш миска а къе а хеташ со воландаь.

    Вай гlалгlай дош хьатаржамде эттача эрсий меттал тайп-тайпар маlанаш гучадувла цо цхьан деша. Масала "зулам" яхаш доа дош, цун эрсий таржамаш (преступление, преступность, криминал, злодейство, вред) яхаш да. "Вред" оалача эрсий деша гlалгlай таржам корадаьд сона "зе" яхаш доа, иззамо "преступность" а корадаьд "зуламе хилар" цlи а йолаш, амма бакъ да "злодейство" е "криминал" оалача дешай, гlалгlай таржамаш сона хьалаха маганцар. Цу тайпар дешаш дукха да вай хьатаржамдаь долаш, эрсий пхьийтта доа дош гlалгlай цхьан дешаца хьаоаларг дола. Хийрача метташка цу тайпар хьовзамаш хилац, цара хlарача деша кхоl е пхьиl цlи а хинна хула гlовленга дlайилла улаш. Со цу тlа мишта кхачав аьлча, "чаьхта" яхаш доа дош мишта хьахиннад, мичахьара хьаденнад се тохкаш вагlача юкъахь гlермана дош долга гучадаьлар цlаьхха, гlермана меттал "der Schacht" аьнна оалаш долчох, дикка хьажача, цара "die Grube", "die Mine", "der Bergwerk" (гурче (да)), "das Bergbau", "der Bergbaubetrieb" aьле оал цох кхы. Хlаьта вай "воакъ" аьннача дувса, эрсий дешаш цхьаккха хувцамаш а доацаш хьа а ийца вай метта юкъе лела a деш.

    Из а доацаш шортта цхьатаррацlилургаш (ононимы) да вай метта юкъе хьадаьржа, кепаца а классаца а lояздеча хана шоайла хьакъоастлуш а йоацаш, дешхоттам (предложение) lодийшачул тlехьагlа маlан гучадувлаш доа дешаш. Зlы (йа)' - зlанараш (йа)' - луч; зlы (йа)'' - зlанараш (йа)'' - цепь; зlы (йа)''' - зlанараш (йа)''' - телеграмма, депеша; ха (да)' - охрана, стража, дежурство, караул; ха (да)'' - хаьнаш (да)'' - бедро. Из мо доа дешаш шортта да вай, цхьаккха а метташца нийслургдоацаш, амма бакъ да, таханар заме вай царца гаьна даргдале, йоккха тамаше ай.

    Зама мел йода, керда говзалаш гучайувлаш латта, царна тайп-тайпар цlераш тlатуллаш а латта, хlаьта вай lилманхоша хьагуча данне, кlаьдача гlанда тlа lо а хайша, уйла йера тlера а боацаш, хьагучадувла кердача дешашца цхьаккха бала а боацаш, багlача тара ба. Цудухьа кепатохашдоа lилман каьнишкаш "Гlалгlай общественно-научни грамматически терминаш" яхаш да. Цу тайпар вай мотт бувце, хийла эрсий мотт бувцаргба. Хlана дац вайга "видео", "видеопленка", "камера", "пленка", "телевизор", "фотоаппарат", "фотопленка", кхы дlахо а, яхаш доа эрсий дешаш гlалгlай меттал. Уж керда говзалаш тахан ара мича йаьннай. Эггара хьалхара суртгойтoргаш Аьмрике 1929 (ткъестабlаьткъаьийслагlач ) шера арахийца хиннай, Эрсийча Паччахьалкхa Кхетачен Барте 1932 (ткъестабlаьткъаьткъестлаг lача) шера мара ца йоалаш, хlаьта а дика тоlал ха-м йа. Вай хlанз дlадулладенна шу 2017 (шиlэзарвурийттлагlа) дар да. Уж нагахьа санна долаш дале, хlана леладац вай уж тlаккха, дихоамашта, lилма каьнишкашта юкъе, иззамо дlахо мел долча кхайкара хоамашта а юкъе, дlа-хьа а доаржадейташ. Мичад вай сердалон кортош, мича хьежаш ба вай сийдола lилманхой. Гlалгlай дешаш эшаш да, дараш дац аз дувцараш, уж долаш а Алхlамадулиллахь ала мегаргда. Аз дувцараш вайга доаца дешаш да.

    Вешта вай гlулакх иштта селлара кlала дисса a дац, диссад ала a йиша йац, хlана аьлча, цкъа йолача хана керда ца довза дош Cердало дихоам тlа хьагучадоал, дега доккха той хинна дlаотташ. Иштта цо Cердало тlара цхьа йоазув дешаш вагlача юкъахь хьалха "капелница" оалаш хиннача дешах хlанз "тlадамелга" оалалга хайра сона, ала хlама а доацаш. Иштта да-кх, Cердало дийшача накъадоалаш хиннад, дошлорга тlа доацар цо дихоама тlа дикка хьажачул тlехьагlа гlалгlай меттал латташ.

    видео - дийнсурт (да)
    видеопленка - дийнсуртлоацорг (йа)
    камера - дийнсуртдоаккхорг (йа)
    пленка - суртлоацорг (йа)
    снимать - дийнсурт даккха
    телевизор - суртгойторг (йа)
    фотоаппарат - суртдоаккхорг (йа)
    фотографировать - сурт даккха
    фотопленка - суртдаккхалоацорг (йа)
    Последний раз редактировалось Sapral Mikail; 22.04.2012 в 14:27.
    Хlара дийнат ший меттал лувш, мискинг гlалгlа ший мотт боацаш кхувш...

  12. 1 пользователь сказал cпасибо Sapral Mikail за это полезное сообщение:

    dt52 (22.04.2012)

  13. #7
    Осваиваюсь
    Регистрация
    10.10.2010
    Сообщений
    415
    Поблагодарил(а)
    32
    Получено благодарностей: 207 (сообщений: 156).
    МА БЕРКАТЕ ДОШ ХИННАД-КХ ХЬО "КАЬХАТ" ЯХАШ ДОА
    йоазув САПРАЛ МИКАЬИЛ

    Вай хьалхара а тlехьара а кепатехача дошлоргаш тlа хьажача дукха эрсий дешаш да "бумага", "документ", "лист", "образец", "письмо", "свидетельство", "удостоверение" гlалгlай "каьхат" яхаш долча дешаца хьатаржам даь латташ. Е ший долча тайпар эрсий меттал латташ хул, кулга тоханза. Из бахьан долаш цхьацца доа дешаш хьадашха безам бар са.

    "Документ" (лаьттина меттал: documentum), эрсий меттал аьлча, "образец", "свидетельство", "доказательство" яхилга да из. Тешчlоагlо луш йола йоазув да из, деций. Тlаккха "тешйоазув" аьнна ала мегаш деций из гlалгlай меттал, каьхат ца оалаш. Иззамо вай хlанз хьаийца леладеш доа эрсий дош "свидетельство" гlалгlай меттал "куцкаьхат" аьнна хийцца леладе бокъо йолаш хургдар. Амма бакъ да, вай дошлоргаш селлара хьаьготта хилара, "писменни документаци" оалаш долча дешбоарамашца болхбе беза моллагlа a йоазув хьо lоязде велча, цох цхьа гlалгlай мотт а хеташ. Хала хlама деций.

    Селлара хьаьготта уйла йергйоацаш фу дергдар-те гlалгlай метта? Дlауйлайеча хана, эрсий меттал уйлайергйоацаш а малагlа масалаш доалдергдар-те вай къаман наха. Доккха хlама ма да, ер гlалгlай мотт эрсий йоазон бокъонашца lоязде дезар а, иззамо гlалгlай меттал хlама дlаала велча эрсий меттал мара хlама дlа ца оалалур а. Селлара кlала хlана диссад вай, иззал чlоагlа эрсий метта кертачa доккха сийлинга отта а даь.

    бумага - каьхат (да) -аш
    доказательство - тешчlоагlо (йа) -наш
    документ - тешйоазув (да) тешйоазош
    документация - тешйоазувдар (да)
    журнал - тептар (да) -аш
    книга - каьнишка (да) -ш
    книга (для записей) - йоазон каьнишка (да) -ш
    лист - каьхатгlа (да) каьхатгlаьнаш
    образец - куцкаьхат (да) -аш
    печать - зарба (йа) -ш
    писменная документация - каьхата тешйоазувдар (да)
    письмо - хоамкаьхат (да) -аш
    свидетельство - тешкаьхат (да) -аш
    удостоверение - зарбакаьхат (да) -аш
    Хlара дийнат ший меттал лувш, мискинг гlалгlа ший мотт боацаш кхувш...

  14. #8
    Осваиваюсь
    Регистрация
    10.10.2010
    Сообщений
    415
    Поблагодарил(а)
    32
    Получено благодарностей: 207 (сообщений: 156).
    ТlАИЙЦА ЭРСИЙ ДЕШАШ
    йоазув САПРАЛ МИКАЬИЛ

    Кхыча метташкара дешаш тlаэцаро а дика совбоакх дешай чулоацам. Гlалгlай метто, масса метташа санна, дегlабоагlаш кхыча меттай дешаш хьаийдаьд. Кхыча метташкара дешаш хьаийдар метта тlехтоха йиш йолаш хlама дац. Къамаш, шоайла lамаш а цар цlераш а дlа-хьа а телаш, дах. Кхыча метташкара тlаийца дешаш укх метто шийна карадерзаду, ший оазан, кепaоттаран, иззамо дешлеладара вlашийхоттаман мутlахь доах.

    Ши ннкъ ба кхыча метташкара дешаш хьаэцаш:"наьха" дешаш хьаэц йоазон тlара е багах бувцача меттара. Шоллагlaча наькъах хьаийца дешаш дукхагlа эргадовл, хlаьта йоазон тlара (каьнишка тlара, тептара тlара, дихоама тlара) хьаийцараш кlезигагlа хувцалу. Амма белгалдаккха деза, хьалха, йоазув юкъе даржалехь, гlалгlаша хьаийца эрсий дешаш чlоагlагlа эргадоалаш хинналга: кабуц, инарал, эпсар, пирстоп и. кх. дl.

    Къаьста дукха да эрсий меттара тlаийца дешаш. Ширача заман денз гlалгlай дешлеладарo, эрсий дешаш хьаийдеш, йlаьхий хулаш латт. Уж дешаш хьаийдаь а, хьаийдеш а да цар хьагойташ йолча хlамашца цхьанна. Метто дош ше вlалла хьаэцац, нагахьа санна цо хьахьокхаш йола хlама хьа ца эце. Aз сайгар аргда, дош эшаш хилча хьаэцар новкъа вlалла дац, амма из хьаэцаш хилча ший бувцача меттай кепаоттара дlатараде деза аьнна хеташ ва со. Хьахозаш тайпар а lояздеча новкъа хургдацар.

    аршин эрш (йа) -аш
    ботинок батинка (йа) -ш
    ведро ведар (йа) -аш
    галоша колошк (йа) -аш
    генерал инарал (ва, йа, ба) -аш
    капуста кабуц (йа) -аш
    картофель коартол (йа) -аш
    карточка каьрташка (да) -ш
    книга каьнишка (да) -ш
    ковта кухта (йа) -ш
    кружка куришка (йа) -ш
    машина маьшен (йа) -аш
    обложка аьблашка (йа) -ш
    офицер эпсар (ва, йа, ба) -аш
    пальто (фр. paletot) полтув (йа) полтош
    патрон поатрон (йа) -аш
    печка пишк (йа) -аш
    пристав пирстоп (ва, ба) -аш
    скатерть искаьтарт (да) -аш
    солдат (нем. Soldat, ) салте (ва, йа, ба) салтий
    стол истол (да) -аш
    труба турба (йа) -ш
    фабрика паьбрик (йа) -аш
    шахта чаьхта (йа) -ш
    шкаф ишкап (йа) -аш
    школа ишкол (йа) -аш
    юбка йупка (йа) -ш
    ящик яьшка (йа) -ш
    Хlара дийнат ший меттал лувш, мискинг гlалгlа ший мотт боацаш кхувш...

  15. 1 пользователь сказал cпасибо Sapral Mikail за это полезное сообщение:

    dt52 (14.07.2012)

  16. #9
    Осваиваюсь
    Регистрация
    10.10.2010
    Сообщений
    415
    Поблагодарил(а)
    32
    Получено благодарностей: 207 (сообщений: 156).
    НАЬНА МОТТ - ХИЙРА МОТТ
    йоазув САПРАЛ МИКАЬИЛ

    Сона тамашийна хетар фуд аьлча, вай воай хьамсара наьна мотт хийра мотт мо lомабеш хилар. Хlана? Эггара аттагlадар а, кlиран денош дагардеча хана, корт лазабаьннача дуса оршота тlехьа доагlар шинар долга дагадоханз а долаш. Таьрахьаша-м вай эрсий меттал дlаоала дукха ха йа, кхыметтал уж гlалгlай меттал дlааьлча, саго кхета-м дац. Беттий цlераш а йа, кхы цхьа хьовзам, цара эзар-эзарий цlераш, царехь тахан малагlа лоархlамегlа йа аьнна хьакъоастлургйоаца, боккха бала-м ба вай наха а иззамо метта а тlалоаттабеш боа.

    Дика тоlал хозаш хул, "lаь, гlалгlай деций вай", хоза наьха санна чоп тlайенна, саго хlама хьатlаоалаш. Амма бакъда, из хlама хьатlааьнначул тlехьагlа, дlахо эрсий къамаьл дlаду, гlалгlай дешаш чулоацаш доа дошлорг цlаьхха дlа а даьле. Вешта, бегашта аьнна а доацаш, вай къаман нах шоайл наьна меттал йиста хулаш зеча, цхьа гlалгlа-эрсий гlурт хургба хьатlабувцаш, селлара иштта миска а къе а мотт хиннаб-кх вай аьнна хетаргдолаш. Эсала хlама деций? "Да-м, иштта да. Амма вай хlанз фу дергда", оалараш а дукха хьабаьржа ба, царна цу лерга юхе тlоар дахийта безам а болаш. Фу хиннад вайна? Селлара, вай хlанз массанаьр оалaча тайпара "неграммотни" хlанад вай? Ишколе дика дийша доацилга да из е ишколо дика хьийха доацилга да из, ха безам болаш дlаотташ доа гlулакх да, да-м. Xlaьта бlаь паьрсант оттайеш мо ала мегаш да, из мотт хоабеча меноте, бат миста а йале дlаотталга тахан дукхагlа бараш, сатохa e нидз боацаш е саготo йоацаш.

    Уйла йера тlера бац вай къаман нах. Иззамо каьнишкаш дешараш ба котамо фуlаш lодулаш мо мара дагардал боацаш. Цудухьа хозаш дар эрсий "воакъ-воакъ-воакъ" да, гlалгlай "гlарч-гlарч-гlарч" аьнна доацаш. Вай ишколашк хьехаш боа наьна мотт ингалса мотт мо ба тахан дlахьехаш. Цудухьа из ингалса мотт мо мара а хац гlалгlай мотт а. Гlалгlай меттал ховр фуд аьлча, меттай кертера кечалаш йа, "Цlи фуй хьа?", "Миштад хьа гlулакхаш?", "Фуд цига керда данне?", "Ди дика хилд хьа", иштта дlахо а, абатий lилма да-кх, сога хаьттача, из а ца ха дезар вайна. Хlаьта из гlулакх кlезига-мезига гаьна даьнначул тlехьагlа, юха а эрсий мотт дlабулалу. Укхаз чакхадоал деший хьаlоадар, гlалгlай дош ала хьо велча "воакъ" аьннача вуса. Ший наьна мотт селлара хийра балар яха аза-м. Кортош ма могга урагlа а хьайза, хийцца лела йиша йолаша-м да вай, воаех чlоагlа "граммотни" наха хеташ.

    lи меттахь даларг вай хьежий, гаьна-м даргда. Мотт а ба вай дика чlоаггlа гаьна баьнна, селлара гаьна баьнна, дlабовша латтача метташта юкъе цхьан тархе тlа дlаоттадергдолча гlулакхе дlатlадаьнна латташ. Вай укх тlехьарча 25 (ткъаьпхьиl) шера дика къахьийга хилар, вайна совгlата меттал бенна вохоам ба-кх, бехке ве саг эшаш а воацаш. "Ший ираз эггара хьалха саго ше лораде деза", оалаш кица да вайна. Бакъда, вай нах из наьна мотт ираз мо лора мел ца беча хана, иштта дlахо а хургба хьакlезигалуш, ара лелача сагlадехорга дlатара а бийрза латташ. Цо хьала тlа вай воай мотт дlаоттабалийтарг хьежжа кастта воаш а оттаргда мотт сона, эггара эсалагlа доа дакъа хьа а лаьца, из а дlа ца хецийтара духьа сийна данна латтaргда.

    Вешта оалаш а да вайна, ди боаца саг - дийна волашшехь венна саг, иззамо а, мотт боацаш вола саг - ираз дайна саг. Дукха даха, лорабой вай воай ди, лорабой вай воай мотт, лорадой вай воай эздел!
    Последний раз редактировалось Sapral Mikail; 14.07.2012 в 17:08.
    Хlара дийнат ший меттал лувш, мискинг гlалгlа ший мотт боацаш кхувш...

  17. 1 пользователь сказал cпасибо Sapral Mikail за это полезное сообщение:

    dt52 (14.07.2012)

  18. #10
    Осваиваюсь
    Регистрация
    10.10.2010
    Сообщений
    415
    Поблагодарил(а)
    32
    Получено благодарностей: 207 (сообщений: 156).
    КХАЛСАГ - ЗИЗА ТАРРА, БЕШХОЧУН МА ДАРРА СИБАТ
    йоазув ЭЗДИЙ НАПСАТ

    Кхалсаг - зиза да. Хlаьта маlасаг - бешхо ва. Цу зизa тlехьа хьожаш а иззамо из кхедеш а хул бешхо. Иштта цу бешхочоа баркал алара духьа цу зизо йоагlача аргlане ший хозалeи ховхалeи лу. Цудухьа эггара чlоагlагlа йоакхо йеш волча бешхочунг эггара хозагlа дола зиза а хул. Укхаз къовса безам болаш хlама дац са, тlатоха а е тlерадаккха а сайгара, хlаьта а вета а. Сога хаьттача, вай дерригаш кхал хьа мел кхеллараш зизаш да. Амма бакъда, массанен кхачац безаме бешхо, вешта-м вайна юкъе а хийла магlалдеш нийслу, зиза меттала а из безаме бешхо дуненах вохавеш дола. Ма дарра аьлча, со магlалдеш йувца лаьрхlа йац, иштта зизаш довзийтара духьа керда бlагал a арайаккха йалац, кlезига-дукха кхалсагах лаьца къамаьл де безам ба са.

    Дунен тlа тайп-тайпара зизаш да, цара хозал дийца йаргйоацаш, иштта тайп-тайпара иллеш а да цу зизаех лаьца дlаоалаш. Xийла хозаш а хул хозача кхалсагах "lалаьлай, хьармакха тарра, ма хоза сибат да хьа", аьле оалаш. Даьра цу хьармакхий хозал гургдолаш дукха къахьега-м деза. Атта болха бац дlауйлайеча, хьо из цкъазза бе дlаэттача. Вешта-м кхалсаг хила а дац атта, "гlалгlай кхалсаг" хила дукха халагlа а долаш. Эзделаца мелла хотталуш дола оагlонаш лархla йезаш хул гlалгlай йоl, ужаш дукха-кlезига деций а, амма тоlал да, кхыча къаман йоlаца вlалла нийслургйоацаш. Даиман кlаьда оамал йолаш хила йезаш йа из, даиман ший баген доалде дезаш йа из, даиман цlено лелайе йезаш йа из, иззамо даиман даар-малар чам болаш кийчде дезаш йа из. Дукха хlамаш хоттаденна да, кхалсагаца, дийца йаргйоацаш. Амма эггара доккхагlа доа кхалсагара совгlат, кхоана тlехье хинна дlаоттаргдола, зlамига бера да. Из бахьан а долаш даьржачоа тара да, "Бер доацача сесагал фуl ду котам тол", яхаш дола гlалгlай кица. Иштта хила а мег, хlана аьлча, бер доаца цlа - шийла фусам йа, аьле а оал, вай къама юкъе.

    Вай кхалсагий хьал миштад аьлча, из керта тlа lо ца хайтара духьа, тlачувхаш хул, мара яхаш воа - фусамда. Из ший леладешдар чlоагlа хоза а хийте, латар-тохар юкъе а даьккхе, ший сесагий бага мел йоа царг чуйаккхал, хьувзаш хул, вlалла шек воацаш. Из а доацаш, цу маьра кхоаччара, "кlезига йиттай, дикагlа нихь йаккха йезаш йоа саг йа, lа йоалайар", хьатlаоалараш а нийслу, де хlама доацаш. Из деррига ла а ловш, йаха йезаш хул, йенна дlайаллалца, цlимхара цlенча цкъа дlанийсайенна а йолаш, гlалгlай саг. Бакъдар аьлча, мара тlачувхаш, пахашка мо из кхеставеш, лергах гарзаш чакхайоаккхар а нийслу. Мискинг, ший мичча гlорва ца ховш, хийла "венна валар со", яхаш, дlалела са доацаша-м вус, селлара цо из готта a ваь. Цу шинне меттигаш шоайла дlахийцача, дукха дикагlа тарлургдолча санна хета сона цара оамал а, вахар а дар. Амма, кlийлен бокъо мо, дикача сесага ираз дайна мара хьакхоача, ираз дайна кхалсага кара воаци тlакхоача. Зизаш а гуц царна, кхыметтал фамдарий хьадж а кхетац. Вахар-тlом яхаш доа гlулакх да-кх, къувсалга доацаш. Цара искенайоазув, хоза дола исбахьалeн гойтсурт хьахьокхара духьа, яздеш хиннадац. Цу тайпар вахара искенайоазош кlезига a дац вай зlамигача мехка.

    Хlаьта а, хlара маlасаг, шийна уллув хоза кхалсаг хилча, дика хеташ хул, шийх цхьа барчча къонах а хеташ. Из уллув йарг хоза хургйолаш, цунга хьажа а веза, ала дезача мерз дош оалаш, дала дезача хоза совгlат луш. Кхы вlалла хlама деце а, хьа бераш кхоабаш ма йагlий из, хьа наьнага а хьежаш, цун товр де гlерташ ма лелий из, кхы фу эша хьона цунгара. Кхалсагий боад сома ца боаккхаш битача дикагlа ба, из сомабаьккхачул тlехьагlа, дийнабараш хац сона, байнараш а готтабергба аьнна хеташ йа со, селлара доккха у а хинна. Цудухьа lимерза хила шоай йолча а йоацча а кхалсагаца, зен оалаш вlалла дац шоана, "Кхалсаг хозача хабаро lехайу".
    Последний раз редактировалось Sapral Mikail; 15.07.2012 в 15:02.
    Хlара дийнат ший меттал лувш, мискинг гlалгlа ший мотт боацаш кхувш...

  19. 1 пользователь сказал cпасибо Sapral Mikail за это полезное сообщение:

    dt52 (14.07.2012)

Страница 1 из 2 12 ПоследняяПоследняя

Ваши права

  • Вы не можете создавать новые темы
  • Вы не можете отвечать в темах
  • Вы не можете прикреплять вложения
  • Вы не можете редактировать свои сообщения
  •